Το Σαββατοκύριακο έφερε στην Τουρκία και τις παγκόσμιες αγορές μια αναγκαία ανάσα, καθώς το νόμισμα της χώρας είχε γνωρίσει μια εβδομάδα έντονης αδυναμίας και αποπροσανατολιστικής αστάθειας. Αλλά δημιούργησε επίσης προσδοκίες μεταξύ των traders για μια αποφασιστική πρωτοβουλία πολιτικής που, αν αποδειχθεί ανεπαρκώς εντυπωσιακή, θα μπορούσε να επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη ταραχή στην αγορά και μαζί με αυτή το ενδεχόμενο ευρύτερων οικονομικών "εξαρθρώσεων".
Υπάρχουν επτά βασικά ζητήματα που πρέπει να λάβουν υπόψη οι traders, οι επενδυτές, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες.
1. Κοιτώντας πέρα από τη συναλλαγματική ισοτιμία
Ακόμα κι αν η προσοχή αυτές τις μέρες είναι στραμμένη στο πόσο κινείται το νόμισμα, η κατάσταση της Τουρκίας εκτείνεται πολύ πέρα από την αγορά συναλλάγματος. Τα νομίσματα φεύγουν αρκετά συχνά από το σημείο ισορροπίας, ειδικά στις αναδυόμενες οικονομίες, και όχι μόνο προς τα κάτω. Τέτοιες απότομες κινήσεις δεν είναι συχνά ο καταλύτης της υποκείμενης αναταραχής ούτε το τελικό αποτέλεσμα. Θεωρούνται καλύτερα ως ένας ιδιαίτερα ορατός δείκτης και ένας που μπορεί επίσης να περιέχει σημαντικά σήματα για το μέλλον.
2. Οι ανισορροπίες έχουν κρατήσει κάποιο καιρό
Με την επίμονη τόνωση της οικονομίας της μέσω των πιστώσεων και, πιο πρόσφατα, του προϋπολογισμού, η Τουρκία έχει συσσωρεύσει δίδυμα ελλείμματα, δηλαδή ανισορροπίες τόσο στον προϋπολογισμό του δημοσίου όσο και στο ισοζύγιο πληρωμών. Χρηματοδοτούμενα από τον εξωτερικό δανεισμό και τις εισροές κεφαλαίων, αυτά συνέβαλαν στην τόνωση των επενδύσεων και της ανάπτυξης. Όμως, το εισόδημα που σταδιακά παρήχθη δεν ήταν επαρκές για να περιορίσει το φορτίο του χρέους.
3. Το εξωτερικό περιβάλλον έχει γίνει λιγότερο φιλόξενο
Αν και οι ανάγκες χρηματοδότησης παραμένουν σημαντικές, η Τουρκία αντιμετωπίζει τώρα ένα πιο δύσκολο εξωτερικό περιβάλλον. Αυτό δεν θα αλλάξει σύντομα. Ως αποτέλεσμα, οι εισροές έχουν γίνει λιγότερο άφθονες και ακριβότερες.
Όσον αφορά την παγκόσμια ρευστότητα, ο κόσμος βρίσκεται στη μέση μιας μετάβασης από την παρατεταμένη περίοδο χαλαρών χρηματοπιστωτικών συνθηκών που ενορχήστρωσαν οι κεντρικές τράπεζες. Ορισμένες από τις μεγάλες μηνιαίες "ενέσεις" ρευστότητας που προέρχονταν από προγράμματα αγοράς περιουσιακών στοιχείων των κεντρικών τραπεζών έχουν διακοπεί (όπως στην περίπτωση της Fed) ή έχουν υποχωρήσει (όπως στην περίπτωση της ΕΚΤ). Η Fed έχει αυξήσει τα επιτόκια αρκετές φορές, ένα μονοπάτι πολιτικής που δεν αναμένεται να εγκαταλείψει σύντομα με τη συνεχιζόμενη αύξηση στον πληθωρισμό. Και με την πολιτική, την ανάπτυξη και τις διαφορές των επιτοκίων να ευνοούν τις ΗΠΑ, η πιθανότητα περαιτέρω γενικής ενίσχυσης του δολαρίου είναι σημαντική.
Αυτό έχει επηρεάσει τεχνικά τις πιο εύθραυστες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, ιδίως τις αναδυόμενες αγορές, οι οποίες έχουν βιώσει σημαντικές εκροές κεφαλαίων. Τα ομόλογα που εκφράζονται σε τοπικό και ξένο νόμισμα και, κατά συνέπεια, τα νομίσματα και τα spreads κινδύνου, βρίσκονται υπό πίεση.
Αυτό το λιγότερο διευκολυντικό εξωτερικό περιβάλλον έχει ενταθεί για την Τουρκία μετά την πολιτική της διαμάχη με τις ΗΠΑ. Αυτή ήρθε σε συνδυασμό με το διπλασιασμό των δασμών που επιβάλλουν οι ΗΠΑ στις εισαγωγές μετάλλων από την Τουρκία. Η επίτευξη κάποιας πολιτικής λύσης αποτελεί σημαντικό βήμα βραχυπρόθεσμα για τη μείωση ορισμένων πιέσεων στην αγορά συναλλάγματος της Τουρκίας.
4. Οι επενδυτές έχουν αμφιβολίες σχετικά με τις αντιδράσεις πολιτικής της Τουρκίας
Η κατάσταση της χώρας περιπλέκεται περαιτέρω από τις ανησυχίες για την οικονομική διαχείριση. Εν μέσω σημαντικών πολιτικών πιέσεων, δεν υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη ότι η κεντρική τράπεζα είναι σε θέση να παράσχει αποφασιστικά μέτρα βασισμένα στην αγορά για τη σταθεροποίηση του νομίσματος. Οι ανησυχίες σχετικά με την πολιτική παρέμβαση ενισχύθηκαν με τον διορισμό του γαμπρού του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε μια θέση βασικού οικονομικού συντονισμού και σε έναν εποπτικό ρόλο στο υπουργικό συμβούλιο.
5. Η χώρα δεν διαθέτει αξιόπιστες εξωτερικές άγκυρες
Η συμβατική αντίδραση για τις χώρες που αντιμετωπίζουν αυτές ή παρόμοιες συνθήκες είναι να αναζητήσουν μία ή περισσότερες εξωτερικές άγκυρες εν αναμονή της ενίσχυσης των εσωτερικών πολιτικών. Συνήθως, αυτό συνεπάγεται ένα πρόγραμμα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που παρέχει τόσο χρηματοδότηση όσο και σφραγίδα καλής εξυπηρέτησης για εσωτερικές πολιτικές. Αυτό έκανε η Αργεντινή νωρίτερα φέτος για να αντιμετωπίσει τη διαταραχή στις δικές της αγορές συναλλάγματος. Και το σενάριο να λάβει η Τουρκία στήριξη από το ΔΝΤ θεωρητικά θα ενισχυθεί από τις ανησυχίες για πιθανή διάχυση της κρίσης.
Ωστόσο, η Τουρκία φαίνεται διστακτική να προσεγγίσει το ΔΝΤ και εύλογα. Ειδικά τώρα που η αμερικανική στήριξη κάθε άλλο παρά δεδομένη θεωρείται στο εκτελεστικό συμβούλιο του ταμείου, ο οργανισμός που εδρεύει στην Ουάσινγκτον είναι πιθανό να απαιτήσει σημαντικές προσαρμογές πολιτικής από την Άγκυρα, συμπεριλαμβανομένης της στροφής 180 μοιρών από πολλές βασικές πρωτοβουλίες του προέδρου Ερντογάν. Υπάρχει μια άλλη εσωτερική πολιτική διάσταση εδώ. Η επαναφορά του ΔΝΤ θα μπορούσε να θεωρηθεί ως επιστροφή στις " παλιές κακές ημέρες" στις αρχές της δεκαετίας του 2000 που άνοιξαν το δρόμο για τον πρόεδρο και το κυβερνών κόμμα του.
Ωστόσο, χωρίς το ΔΝΤ, η Τουρκία ενδέχεται να αναγκαστεί να απομακρυνθεί ακόμη περισσότερο από αυτές τις πρωτοβουλίες. Με ή χωρίς το ΔΝΤ, η Τουρκία είναι πιθανό να αντιμετωπίσει μια περίοδο περικοπών των δαπανών, αύξησης των τιμών για τις δημόσιες υπηρεσίες και υψηλότερων φόρων για τη μείωση τόσο των εσωτερικών όσο και των εξωτερικών ελλειμμάτων.
6. Η αναμονή έως ότου περάσει η καταιγίδα δεν είναι ελκυστική επιλογή
Η Τουρκία θα μπορούσε απλώς να κάνει πίσω και να αφήσει το νόμισμα να βρει από μόνο του το κατώτατο επίπεδο. Το ερώτημα δεν είναι αν θα συμβεί αυτό τελικά -θα συμβεί- αλλά με ποιο κόστος για την οικονομία.
Ήδη η απότομη υποτίμηση του νομίσματος που συνέβη φέτος έχει τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό, την επιδείνωση των χρεών και των αναντιστοιχιών των νομισμάτων, πίεσε τις τοπικές τράπεζες, υπονόμευσε την ανάπτυξη και επιδείνωσε τις προοπτικές πολλών τοπικών επιχειρήσεων. Σε περίπτωση που αυτό συνεχιστεί, θα στρώσει το δρόμο για ύφεση και συντριπτικό πληθωρισμό, σε συνδυασμό με περισσότερες πτωχεύσεις και αδυναμία αποπληρωμής εταιρικών χρεών. Το αποτέλεσμα θα είναι επίσης αύξηση των αιτημάτων προς την κυβέρνηση να στηρίξει τις τοπικές τράπεζες και να προστατεύσει τα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού.
7. Ενισχυμένα σενάρια για ελέγχους κίνησης κεφαλαίων και μετατρεψιμότητας
Δεν αποτελεί μεγάλη έκπληξη το γεγονός ότι τώρα υπάρχει περισσότερη συζήτηση στο εσωτερικό σχετικά με τη δυνατότητα της Τουρκίας να εφαρμόσει ελέγχους κεφαλαίου για τον περιορισμό των εκροών και την αντιμετώπιση της δολαριοποίησης της οικονομίας. Αυτό αυξάνει το κίνητρο για τον ιδιωτικό τομέα (τόσο τον τοπικό όσο και τον ξένο) να επιταχύνει την αποδέσμευσή του από το τοπικό νόμισμα. Με αυτό έρχονται ακόμη μεγαλύτερες οικονομικές και οικονομικές πιέσεις.
Το συμπέρασμα για την Τουρκία δεν είναι ευχάριστο. Λόγω της σύμπτωσης των εσωτερικών και εξωτερικών πιέσεων, οι αρχές έχουν περιορισμένο περιθώριο ελιγμών όσον αφορά τη χάραξη πολιτικής και τη χρηματοδότηση, ειδικά εάν αποφασίσουν να συνεχίσουν να το κάνουν μόνοι τους. Γίνεται όλο και λιγότερο πιθανό η κυβέρνηση να αποφύγει κάποιον συνδυασμό υψηλότερων επιτοκίων, δημοσιονομικής λιτότητας, προσφυγής στη χρηματοδότηση του ΔΝΤ και μορφών ελέγχων κεφαλαίου. Πράγματι, όσο περισσότερο περιμένει να συσφίξει τις πολιτικές στην εγχώρια αγορά και να συνεργαστεί με το ΔΝΤ, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ότι όλα αυτά θα συμβούν.
Οι επενδυτές θα πρέπει να αναμένουν μεγαλύτερη μεταβλητότητα της τουρκικής λίρας και των ομολόγων, καθώς και μεγαλύτερη τεχνική μετάδοση σε άλλες αναδυόμενες αγορές. Η διάχυση στον προηγμένο κόσμο -ιδίως στην Ευρώπη- θα επακολουθούσε μόνο εάν εξαπλώνονταν οι πηγές της μετάδοσης.
capital.gr
