«Σε σταυροδρόμι» βρίσκεται η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ», όπως παρατηρεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης
Σε άρθρο του στους Financial Times, με τίτλο «Πέντε χρυσοί κανόνες για την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης», ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αφού σημειώνει πως η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, με υψηλές τιμές ενέργειας και νέες γεωπολιτικές προκλήσεις να απειλούν τη στρατηγική για την κλιματική ουδετερότητα, προτείνει πέντε βασικούς κανόνες πέντε βασικούς κανόνες για την επίτευξη της «πράσινης» μετάβασης, οι οποίοι επικεντρώνονται στην αποδοτικότητα, την τεχνολογική ουδετερότητα, την ενσωμάτωση των αγορών, τη διακυβέρνηση και την ισορροπία μεταξύ αποανθρακοποίησης και άλλων στρατηγικών στόχων.
Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός, στο άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε στους FT, γράφει: «Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Οι υψηλές τιμές ενέργειας αφήνουν λίγα περιθώρια να επιβαρύνουμε τις οικονομίες μας με πρόσθετα κόστη. Παράλληλα, το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον έχει μειώσει την όρεξη της Ευρώπης να αναπτύξει νέες εξαρτήσεις από καύσιμα, μέταλλα ή τεχνολογίες. Και η ΕΕ αντιμετωπίζει πλήθος άλλων προκλήσεων -η ενεργειακή μας μετάβαση πρέπει να ενισχύσει ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για το πού θέλει να βρίσκεται η Ευρώπη στον κόσμο».
«Με δεδομένες αυτές τις προκλήσεις, θα ήθελα να προτείνω πέντε χρυσούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση», συνεχίζει:
«Πρώτον, πρέπει να επικεντρωθούμε στην αποδοτικότητα κόστους. Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής τους και πετρέλαιο για να θερμάνουν τα σπίτια και τα εργοστάσιά μας, προχωράμε σε αποανθρακοποίηση των πλοίων, των αεροπλάνων και των πιο δύσκολων βιομηχανικών διαδικασιών. Αυτή η έμφαση στην αντιμετώπιση όλων των εκπομπών ταυτόχρονα είναι βραχυπρόθεσμη. Πρέπει να ενισχύσουμε τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών που είναι ανταγωνιστικές, ενώ συνεχίζουμε να αναπτύσσουμε εκείνες που δεν είναι -αλλά με έναν λογικό ρυθμό.
Είναι επίσης ολοένα και πιο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα είναι πολύ ακριβά. Πρέπει να προχωρήσουμε με προσοχή, να διατηρήσουμε ευελιξία και να βεβαιωθούμε ότι τα νούμερα συμφωνούν.
Δεύτερον, πρέπει να σεβαστούμε την τεχνολογική ουδετερότητα. Για πολύ καιρό συμπεριφερόμασταν σαν να είναι η ενεργειακή μετάβαση ένα παιχνίδι ηθικής. Ήρθε η ώρα να αποχωρήσουμε από τον κήπο της καλής και κακής ηθικής. Η Ευρώπη υπογράφει συμφωνίες για την αγορά φυσικού αερίου από την Αμερική, αλλά δεν στηρίζει την παραγωγή αερίου εντός ΕΕ. Υπάρχει αρκετό χρήμα για να χρηματοδοτηθεί το υδρογόνο ως πηγή ενέργειας, αλλά πολύ λίγα για την πυρηνική ενέργεια.
Δεν μπορούμε να διαθέτουμε χρήματα με βάση εντυπώσεις. Πρέπει να επενδύσουμε στις τεχνολογίες που μπορούν να προσφέρουν ό,τι πραγματικά έχει σημασία: τη μείωση των εκπομπών.
Τρίτον, πρέπει να αφιερωθούμε ξανά στην εσωτερική αγορά. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές τιμών στην Ευρώπη, ειδικά στην ηλεκτρική ενέργεια. Η ενσωμάτωση των αγορών γίνεται με το σταγονόμετρο και λίγοι θέλουν να μοιραστούν την φθηνή τους ηλεκτρική ενέργεια. Έτσι καταλήγουμε με αρνητικές τιμές σε μια χώρα, ενώ σε άλλη έχουμε τιμές σε τριψήφια νούμερα. Αυτό είναι παράνοια. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ενσωμάτωση δεν συμβαίνει από μόνη της. Είναι πολιτικό έργο. Πρέπει να το προωθήσουμε στις υψηλότερες βαθμίδες.
Τέταρτον, χρειαζόμαστε ισχυρότερη διακυβέρνηση της αγοράς. Οι αγορές ενέργειας, και ειδικά οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκες, αλληλένδετες και αδιαφανείς. Αυτό είναι ένα επικίνδυνο κοκτέιλ για ένα προϊόν που είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή και για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Οι δομές της αγοράς μας αποσκοπούν στην ορισμένη από το εγχειρίδιο αποδοτικότητα. Αλλά με αυτόν τον τρόπο, το σύστημα και οι επιπτώσεις του στο κοινό γίνονται πολιτικά μη ανεκτά. Πρέπει να ξεκινήσουμε ξανά τη συζήτηση για τη διακυβέρνηση της αγοράς — πώς καθορίζονται οι τιμές, σε ποιες αγορές και ποιος είναι πραγματικά σε θέση να παρακολουθεί αυτές τις τιμές και να αποτρέπει τη χειραγώγηση της αγοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πέμπτον και τελευταίο, η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να είναι σκοπός από μόνη της. Για πολλά χρόνια, η Ευρώπη ανέβαζε την αποανθρακοποίηση πάνω από όλα. Άλλοι στόχοι -η απασχόληση, η βιομηχανική παραγωγή, η στρατηγική αυτονομία- χάνονταν όταν συγκρίνονταν με την αποανθρακοποίηση. Δεν μπορούμε να αντέξουμε να παραμείνουμε σε αυτόν τον δρόμο. Η αποανθρακοποίηση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι ο μόνος στόχος. Αν πρέπει να αποδεχθούμε κάποιες εκπομπές για λίγο περισσότερο για να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας το κάνουμε. Πρέπει να έχουμε αυτές τις συζητήσεις με ειλικρίνεια. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με την κλιματική ουδετερότητα και να ελπίζουμε ότι όλα τα υπόλοιπα θα μπουν στη θέση τους.
Αυτοί οι πέντε κανόνες είναι απλοί. Πιθανώς, από μόνοι τους, να μην είναι αμφιλεγόμενοι. Αλλά αν τους πάρουμε σοβαρά -αν καθορίσουμε στρατηγική με βάση αυτούς τους κανόνες- αναπτύσσουμε μια πολύ διαφορετική ατζέντα για την ΕΕ, και μια ριζική. Πιστεύω ότι είναι αυτό που χρειαζόμαστε το 2025. Διαφορετικά, μπορεί να κερδίσουμε τον αγώνα για την κλιματική ουδετερότητα και να ανακαλύψουμε ότι τρέχαμε στον λάθος αγώνα. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε αυτό να συμβεί».
Τα μηνύματα Γεραπετρίτη σε Φιντάν και o νέος απρόβλεπτος παίκτης στα ελληνοτουρκικά
Όλα τα ανοικτά θέματα τέθηκαν επί τάπητος στη σύντομη συνάντηση των δύο ΥΠΕΞ
«Η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας είναι η μία και μόνη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ θέματα κυριαρχίας είναι εκτός συζήτησης». Αυτό ήταν το μήνυμα του Γιώργου Γεραπετρίτη στο Χακάν Φιντάν, στη σύντομη συνάντηση που είχαν στο περιθώριο της Συνόδου των Υπουργών Εξωτερικών στο Λουξεμβούργο, κλείνοντας κάθε πιθανό παράθυρο συμβιβασμού, όσον αφορά το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα έως τα 12 ναυτικά μίλια, το οποίο ο Χακάν Φιντάν περιέγραψε στην τελευταία του συνέντευξη ως αντικείμενο «παζαριού», χρεώνοντας την ευθύνη του αδιεξόδου σε…πολιτικές σκοπιμότητες στην Ελλάδα.
Στη συνάντηση που είχαν οι δύο υπουργοί συζήτησαν και τις εξελίξεις με το ευρωπαϊκό αμυντικό πρόγραμμα SAFE, με την προθεσμία για συμμετοχή να λήγει στις 30 Νοεμβρίου και την Άγκυρα να εμφανίζεται εμφανώς ενοχλημένη από την Αθήνα η οποία προειδοποιεί με βέτο εάν η Τουρκία δεν άρει το casus belli εναντίον της. Ο Γιώργος Γεραπετρίτης εξήγησε στον ομόλογό του τη στάση της Αθήνας για το θέμα αλλά και το πώς «βλέπει» το ευρύτερο θέμα της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης, με το βέτο για το SAFE να παραμένει στο τραπέζι.
Πώς βλέπει η Αθήνα τη νίκη Ερχιουρμάν
Η συνάντηση των δύο υπουργών έγινε μία ημέρα μετά την ανάδειξη του Τουφάν Ερχιουρμάν σε νικητή των παράνομων εκλογών στα Κατεχόμενα, με το Γιώργο Γεραπετρίτη να λέει στον Τούρκο ομόλογό του ότι πρόκειται για ένα νέο κεφάλαιο προοπτικής και ελπίδας για την επανεκκίνηση των συνομιλιών για το Κυπριακό στην κατεύθυνση της Διζωνικής και Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
Είναι προφανές ότι για την Αθήνα, η νίκη Ερχιουρμάν είναι θετική, χωρίς, ωστόσο, να τρέφει αυταπάτες για την επόμενη μέρα, καθώς η εξάρτηση του ψευδοκράτους από την Άγκυρα δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελιγμών ακόμη και στον πιο προωθημένο Τουρκοκύπριο ηγέτη, όπως συνέβη και στην περίπτωση του Ακιντζί, ο οποίος ήταν πιο κοντά στις θέσεις της διζωνικής δικοινοτικής Ομοσπονδίας, αλλά τον τελευταίο λόγο στις τότε συνομιλίες για το Κυπριακό, είχε η Τουρκία.
Άλλωστε, στις πρώτες του δηλώσεις ο Ερχιουρμάν έσπευσε να καταθέσει τα διαπιστευτήριά του στην Άγκυρα: «Η εξωτερική πολιτική στα Κατεχόμενα δε θα καθορίζεται ποτέ χωρίς διαβούλευση με την Τουρκία».
Το αγκάθι για το 5Χ5
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης, τέλος, ενημέρωσε το Φιντάν για την πρωτοβουλία της Αθήνας να καλέσει μία πενταμερή Διάσκεψη των παράκτιων κρατών της Αναγτολικής Μεσογείου, τονίζοντας ότι ένα τέτοιο σχήμα συνεργασίας «καθίσταται χρήσιμο λόγω των μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων παγκοσμίως».
Χωρίς να έχει γίνει γνωστή η αντίδραση Φιντάν σε αυτή την πρόταση, είναι βέβαιο ότι το πρώτο μεγάλο «αγκάθι» είναι η συμμετοχή της Κύπρου. Γιατί ενώ για την Αθήνα είναι δεδομένο ότι από μία τέτοια Διάσκεψη με τις θαλάσσιες ζώνες στο τραπέζι, δεν μπορεί να λείπει η Κυπριακή Δημοκρατία, για την Τουρκία είναι ανέκαθεν όρος να καθίσουν στο τραπέζι και οι Τουρκοκύπριοι, κάτι που δε θα μπορούσε ποτέ να γίνει αποδεκτό από την Αθήνα.
Ο παράγοντας Τραμπ αλλάζει τα δεδομένα
Η κινητικότητα σε όλα τα πεδία είναι έντονη, με τη διαφορά ότι έχουμε μπει σε μία εποχή, όπου λόγω Τραμπ, ευνοούνται κάθε είδους διευθετήσεις και συνεννοήσεις.
Και με το αμερικανικό ενδιαφέρον να στρέφεται και στην Ανατολική Μεσόγειο, με την ενέργεια στο επίκεντρο, δε θα ήταν περίεργο εάν βλέπαμε μέσα στο επόμενο διάστημα να προχωρά μία πρωτοβουλία και με αμερικανική διαμεσολάβηση.
Ωστόσο, μία τέτοια προοπτική ενέχει πολλές παγίδες. Γιατί μπορεί οι καλές προθέσεις να είναι εκεί, αλλά δεν αρκούν. Η εποχή Τραμπ, είναι η εποχή του δόγματος «ειρήνη μέσω της ισχύος». Και σε πολλές περιπτώσεις, από την εκλογή του και μετά, έχουμε δει στην πράξη να υποχωρεί κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου μπροστά στο Δίκαιο της ισχύος.
Και χωρίς το μοναδικό πλαίσιο που αποδέχεται η χώρα μας, που είναι το Διεθνές Δίκαιο και η σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας, η οποία διαπραγμάτευση μπορεί εύκολα να εξελιχθεί σε ναρκοπέδιο για τα εθνικά μας συμφέροντα.
Έφη Κουτσοκώστα
