Σε ένα ιδιαίτερα ρευστό και φορτισμένο διπλωματικό σκηνικό, ο Τζάρεντ Κούσνερ –γαμπρός του Ντόναλντ Τραμπ και ειδικός απεσταλμένος της Ουάσινγκτον– μετέφερε στον Μπενιαμίν Νετανιάχου σαφές μήνυμα: οι ΗΠΑ απορρίπτουν την «εξόντωση» των μαχητών της Χαμάς που παραμένουν εγκλωβισμένοι στις σήραγγες της Ράφα και καλούν για πολιτική επιχειρησιακή λύση συμβατή με τη συνέχιση του σχεδίου Τραμπ για τη Γάζα. Σύμφωνα με πληροφορίες αραβικών μέσων, η αμερικανική πλευρά πρόκρινε την έξοδο των μαχητών χωρίς οπλισμό προς άλλη περιοχή ή άλλη χώρα, προκειμένου να εκτονωθεί η κρίση που έχει παγώσει τις διεργασίες για την κατάπαυση του πυρός.
Ωστόσο, ισραηλινά ΜΜΕ προχώρησαν σε διαψεύσεις περί «οριστικής συμφωνίας», ενώ παραμένει άλυτο το πρακτικό ζήτημα της υποδοχής περίπου 200 μαχητών από τρίτη χώρα. Την ίδια ώρα, η Τουρκία –σε συνεργασία με Αίγυπτο, Κατάρ και ΗΠΑ– επιχειρεί να οργανώσει ασφαλή διάδρομο, την ώρα που η Χαμάς δηλώνει διατεθειμένη να παραδώσει τα όπλα σε αντάλλαγμα για μεταφορά σε ελεγχόμενες από την ίδια ζώνες εντός της Λωρίδας.
Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή της ισραηλινής κυβέρνησης, ο Νετανιάχου και ο Κούσνερ συζήτησαν ένα λειτουργικό σχήμα απομάκρυνσης των μαχητών από τις υποδομές της Ράφα χωρίς απειλή κατά της ζωής τους. Η πληροφορία αυτή, που αποτυπώθηκε στη Yedioth Ahronoth, συνοδεύτηκε από τη διευκρίνιση ότι καμία χώρα δεν έχει μέχρι στιγμής αποδεχθεί να τους φιλοξενήσει, οδηγώντας σε διπλωματικό αδιέξοδο μια τεχνική λύση που θεωρητικά θα ξεμπλόκαρε τις συζητήσεις για την εφαρμογή της πρώτης φάσης του αμερικανικού σχεδίου.
Αντίθετα, άλλα ισραηλινά μέσα ανέφεραν πως δεν υφίσταται συμφωνία, με το γραφείο του πρωθυπουργού να αποφεύγει επίσημο σχόλιο. Παρά ταύτα, η ίδια κυβερνητική πηγή επέμεινε ότι η ιδέα προβλέπει απομάκρυνση χωρίς βλάβη, αποκλειστικά με απογύμνωση από οπλισμό και μεταφορά εκτός των σηράγγων.
Από την πλευρά της Χαμάς, ο εκπρόσωπος Χαζέμ Κασέμ κατηγόρησε το Ισραήλ ότι «κατασκεύασε» την κρίση για να δημιουργήσει πρόσχημα επιστροφής στον πόλεμο και να υπονομεύσει τον αμερικανικό οδικό χάρτη. Όπως είπε σε παρέμβασή του στο al-Arabiya/Al-Hadath, η οργάνωση συζητά με μεσολαβητές για λύση και έχει αποδεχθεί, μεταξύ άλλων, σενάριο εξόδου από τις σήραγγες και επιστροφής εντός της «κίτρινης γραμμής», πρόταση που –σύμφωνα με τον ίδιο– απέρριψε το Ισραήλ. Ο Κασέμ συνέδεσε την ακαμψία με εσωτερικούς πολιτικούς υπολογισμούς του Νετανιάχου και ισορροπίες στο κόμμα του.
Παράλληλα, τουρκικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι η Άγκυρα εργάζεται παράλληλα με Αίγυπτο, Κατάρ και ΗΠΑ για έναν ασφαλή διάδρομο που θα επιτρέψει ομαλή μεταφορά των εγκλωβισμένων Παλαιστινίων μαχητών από την ελεγχόμενη από το Ισραήλ ζώνη νότια της Γάζας. Δύο Τούρκοι αξιωματούχοι –ανάμεσά τους ο εκπρόσωπος του AKP– μίλησαν για διαβουλεύσεις γύρω από το μέλλον περίπου 200 ατόμων, χωρίς ωστόσο να δοθούν λειτουργικές λεπτομέρειες ή σαφή χρονοδιαγράμματα.
Σημείο-κλειδί παραμένει η αποδοχή αποστράτευσης: σύμφωνα με δύο πηγές που παρακολούθησαν τις διεργασίες, μαχητές της Χαμάς οι οποίοι έχουν αποκοπεί στη ζώνη ελέγχου του Ισραήλ γύρω από τη Ράφα δηλώνουν έτοιμοι να παραδώσουν τα όπλα με αντάλλαγμα μετακίνησή τους σε άλλες περιοχές της Γάζας. Η Χαμάς δεν επιβεβαιώνει αριθμούς, επιμένει όμως ότι έχει ζητήσει ελεύθερη μετάβαση σε ζώνες που ελέγχει η ίδια, κάτι που το Ισραήλ απορρίπτει μέχρι τώρα.
Στο διπλωματικό επίπεδο, ο Αμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ έχει χαρακτηρίσει την επίλυση του ζητήματος των σηράγγων ως τεστ αξιοπιστίας για τα επόμενα βήματα ενός ευρύτερου πακέτου κατάπαυσης του πυρός. Κατά τον ίδιο, μια πρακτική λύση θα μπορούσε να είναι η ασφαλής διέλευση των εγκλωβισμένων προς περιοχές που ελέγχονται από τη Χαμάς, ώστε να αποφευχθεί νέα στρατιωτική κλιμάκωση που θα εκτροχιάσει τον αμερικανικό σχεδιασμό.
Η ουσία όμως σκοντάφτει σε δύο κρίσιμες παραμέτρους. Πρώτον, την έλλειψη χώρας υποδοχής, που καθιστά ανεφάρμοστο το σενάριο μετεγκατάστασης – ακόμη κι αν υπάρχει συμφωνία αρχών. Δεύτερον, την εμπιστοσύνη μεταξύ των πλευρών: η Χαμάς φοβάται ότι μια αποστρατιωτικοποιημένη έξοδος μπορεί να την εκθέσει στρατιωτικά, ενώ το Ισραήλ ανησυχεί πως η ανακατανομή μαχητών θα ανασυστήσει δίκτυα και θα παρατείνει τη σύγκρουση με άλλο επιχειρησιακό αποτύπωμα.
Σε αυτό το περιβάλλον, ο Κούσνερ φέρεται να μετέφερε στον Νετανιάχου τη σταθερή αμερικανική γραμμή: όχι σε λύσεις θανατηφόρας καταστολής, ναι σε διαπραγμάτευση αποσυμπίεσης που θα συμβαδίζει με την πρώτη φάση του σχεδίου Τραμπ. Η Ουάσινγκτον επιδιώκει να αποτρέψει ένα νέο αδιέξοδο στη Ράφα, το οποίο θα ναρκοθετούσε τις πολιτικές ράγες του σχεδίου και θα ανέβαζε τα περιφερειακά ρίσκα – από την αιγυπτιακή ασφάλεια έως την εσωτερική σταθερότητα στο Ισραήλ και τα παλαιστινιακά εδάφη.
Παρά τις δημόσιες διαψεύσεις, η διαρροή περί «κατ’ αρχήν» κατανόησης λειτουργεί ως διαπραγματευτικός μοχλός. Η Άγκυρα, με τακτική πολυδιαύλου συνεννόησης, φαίνεται να ποντάρει σε ένα υβριδικό σχήμα: αποστράτευση, ταυτοποίηση, μετακίνηση και επιτηρούμενη επανένταξη σε μη μάχιμες ζώνες. Η Αίγυπτος και το Κατάρ κρατούν καίριο επιχειρησιακό ρόλο στη διασυνοριακή υποδομή και στην επικοινωνία με τοπικούς μεσολαβητές, ενώ οι ΗΠΑ κρατούν το πολιτικό τιμόνι.
