Διχασμένοι οι ηγέτες της Ευρώπης για το αν θα χρηματοδοτήσουν το Κίεβο με δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια ή με κοινό δανεισμό, ενόψει της συνόδου κορυφής αναφέρει σε άρθρο του το Politico. Διπλωμάτες στις Βρυξέλλες καταβάλλουν την ύστατη προσπάθεια για να επιτευχθεί συμβιβασμός όσον αφορά τη χορήγηση ζωτικής οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία, ενόψει της κρίσιμης συνόδου κορυφής των ηγετών της ΕΕ την Πέμπτη.
Το βράδυ της Τετάρτης, οι ηγέτες της Ευρώπης παρέμεναν διχασμένοι σε αδιάλλακτα στρατόπεδα, τουλάχιστον δημόσια, και η επίτευξη συμφωνίας για τη χρηματοδότηση του Κιέβου φαινόταν απίθανη. Οι γνωστές πικρές διαιρέσεις Βορρά-Νότου για το κοινό χρέος, που είχαν υπονομεύσει την ενότητα κατά την κρίση της ευρωζώνης, επανεμφανίστηκαν.
Λίγες ώρες πριν συναντηθούν οι 27 ηγέτες στις Βρυξέλλες, δύο αντίπαλα μπλοκ συγκρούονται για το αν η βοήθεια προς την Ουκρανία θα δοθεί μέσω δανείου που θα βασίζεται στα δεσμευμένα αποθέματα της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, τα οποία φυλάσσονται κυρίως στην τράπεζα Euroclear στο Βέλγιο.
Γερμανία, μαζί με τις σκανδιναβικές και ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή πέρα από αυτό το σχέδιο.
Ωστόσο, αντιμετωπίζουν αυξανόμενη αντίσταση από το Βέλγιο και την Ιταλία, που προωθούν το εναλλακτικό «Σχέδιο Β»: στήριξη του Κιέβου μέσω δανεισμού με εγγύηση τον κοινό προϋπολογισμό της ΕΕ. Εναντίον της χρήσης των ρωσικών αποθεμάτων τάσσονται επίσης η Βουλγαρία, η Μάλτα, η Ουγγαρία και η Σλοβακία.
Αντιδράσεις και νέες προτάσεις στο τραπέζι
Χαρακτηριστικό του διχασμού είναι πως η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, δήλωσε ότι θα απαιτήσει απαντήσεις για τους «πιθανούς κινδύνους» αξιοποίησης των δεσμευμένων κεφαλαίων στη Σύνοδο. Την ίδια στιγμή, ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, επέμεινε στο σχέδιο με τα περιουσιακά στοιχεία «ώστε να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα αυτός ο πόλεμος».
Οι πρώτες γραμμές ενός πιθανού συμβιβασμού αρχίζουν να διαφαίνονται, αν και απαιτούνται ώρες διαπραγματεύσεων. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο κοινού δανεισμού σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο.
“Πρότεινα δύο διαφορετικές επιλογές για το επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: μία βασισμένη σε περιουσιακά στοιχεία και μία σε δανεισμό από την ΕΕ. Θα πρέπει να αποφασίσουμε ποιο δρόμο θα ακολουθήσουμε”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Κλειδί ενός τέτοιου σχεδίου θα ήταν ο αποκλεισμός της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, που αντιτίθενται στη χορήγηση περαιτέρω βοήθειας προς την Ουκρανία, από το σχήμα κοινού χρέους, σύμφωνα με τέσσερις διπλωμάτες της ΕΕ. Έτσι, μια συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί μεταξύ των υπόλοιπων 25 χωρών.
Η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας θα προσέφερε σανίδα σωτηρίας στα δημόσια οικονομικά της Ουκρανίας, τα οποία κινδυνεύουν να εξαντληθούν ήδη από τον ερχόμενο Απρίλιο.
Η αντιπαράθεση γύρω από τις ρωσικές περιουσίες και τον κοινό δανεισμό
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, εκτιμά ότι το θέμα των περιουσιακών στοιχείων δεν θα συζητηθεί στις Βρυξέλλες και ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν στραφεί στον κοινό δανεισμό. Ωστόσο, αρκετοί διπλωμάτες απάντησαν πως ο Όρμπαν κάνει λάθος και ότι τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία παραμένουν «η μόνη επιλογή στο τραπέζι».
Παρά τις αυξανόμενες πιέσεις προς την ΕΕ να ανταποκριθεί στις υπαρξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ουκρανία, διπλωμάτες αμφισβήτησαν την Τετάρτη κατά πόσο είναι εφικτός ο συμβιβασμός.
Η ιδέα του κοινού χρέους εδώ και χρόνια προκαλεί αντιδράσεις στις βόρειες χώρες-μέλη, που αρνούνται να εγγυηθούν ομόλογα υπέρ υπερχρεωμένων νοτίων χωρών.
“Οι καταστάσεις που προσομοιάζουν με τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία είναι η κρίση του 2012-2013 και η διάσωση της Ελλάδας το 2015”, δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι βόρειοι αρνούνται ότι αντιτίθενται στα ευρωομόλογα λόγω ανησυχίας για τη φερεγγυότητα άλλων χωρών. Υποστηρίζουν πως προτιμούν τα παγωμένα assets επειδή προσφέρουν μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση στο Κίεβο.
“Δεν πρόκειται για φιλο-λιτούς ή σπάταλους. Είναι θέμα στήριξης ή μη στήριξης της Ουκρανίας”, τόνισε δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ, σημειώνοντας ότι βόρειες και ανατολικές χώρες έχουν καλύψει μεγάλο μέρος των αναγκών του Κιέβου τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Aδιέξοδο στις διαβουλεύσεις – Οι θέσεις των χωρών-κλειδιών
Παρά τις πολύμηνες διαβουλεύσεις για τα assets, οι προσπάθειες να μεταπειστεί το Βέλγιο αποτυγχάνουν. Η χώρα αντιτίθεται σθεναρά στη χρήση των ρωσικών χρημάτων που διατηρούνται στη Euroclear στις Βρυξέλλες και έχει πλέον βρει συμμάχους.
“Η Επιτροπή δημιούργησε ένα τέρας κι έγινε θύμα του”, σχολίασε τρίτος διπλωμάτης αναφερόμενος στο σχέδιο αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων.
Γερμανία και οι σύμμαχοί της επιμένουν πως δεν υπάρχει εναλλακτική στη στόχευση των χρημάτων στη Euroclear. “Αν θέλεις ευρωπαϊκή δράση, το δάνειο αποζημιώσεων είναι μονόδρομος”, δήλωσε τέταρτος διπλωμάτης.
Η λογική πίσω από αυτό το σχέδιο είναι ότι η Ουκρανία δεν θα χρειαστεί να αποπληρώσει το δάνειο εκτός κι αν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις δισεκατομμυρίων για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων πόλεων — ένα μάλλον απίθανο ενδεχόμενο.
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Bαρτ ντε Βέβερ, αναμένεται να ζητήσει από την Επιτροπή να εξετάσει σοβαρά τον κοινό δανεισμό στη Σύνοδο της Πέμπτης, ελπίζοντας πως κι άλλοι θα στηρίξουν τη θέση του.
Υποστηρικτές του μοντέλου αυτού θεωρούν πως “είναι φθηνότερο και προσφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια”, σύμφωνα με πέμπτο διπλωμάτη.
Ωστόσο οι επικριτές σημειώνουν πως απαιτεί πολιτική συναίνεση από τον φιλορώσο Όρμπαν, που έχει απειλήσει επανειλημμένως να μπλοκάρει κάθε νέα οικονομική βοήθεια προς το Κίεβο.
Eναλλακτικές λύσεις υπό εξέταση – Το μέλλον του πακέτου βοήθειας
Το αδιέξοδο αναγκάζει την Επιτροπή να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους ώστε να συνεχιστεί η στήριξη προς την Ουκρανία χωρίς να εκτεθεί ο Όρμπαν πολιτικά. Σε αντάλλαγμα για τη συναίνεσή του, εξετάζεται οι φορολογούμενοι σε Ουγγαρία και Σλοβακία να απαλλαγούν από τη χρηματοδότηση της ουκρανικής άμυνας.
“Η Επιτροπή τώρα πιέζει για κοινούς δανεισμούς αλλά δεν θα αφήσουμε τις οικογένειές μας να πληρώσουν τον λογαριασμό του πολέμου”, έγραψε ο Όρμπαν στην πλατφόρμα X την Τετάρτη. Πρόσθεσε επίσης ότι “τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία δεν θα συζητηθούν στο αυριανό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο”.
Ωστόσο ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ έσπευσε να διαψεύσει ότι τα ρωσικά αποθέματα έχουν αποκλειστεί από τις διαβουλεύσεις: “Το δάνειο αποζημιώσεων παραμένει πάνω στο τραπέζι”.
Bjarke Smith-Meyer, Gabriel Gavin και Gerardo Fortuna συνέβαλαν στο ρεπορτάζ.
