Βασιλίκα Σαριλάκη

 

Στην Ελλάδα, μια χώρα όπου 4,2 εκατομμύρια πολίτες χρωστούν στο Δημόσιο, (σύμφωνα με έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής) που αντιστοιχεί περίπου στο 90,3% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (4,7 εκατ. μαζί με τους άνεργους δηλαδή περίπου 9 στους 10 εργαζόμενους) η κυβέρνηση θεσπίζει το Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας, ένα εργαλείο αποκλεισμού από το δικαίωμα στην στέγη.

Το μέτρο προτείνει ότι για να νοικιάσεις σπίτι, θα πρέπει να αποδείξεις πως δεν έχεις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία, τις τράπεζες ή τις ΔΕΚΟ. Δηλαδή, σε μια χώρα με υψηλότατο κόστος ζωής, καλπάζουσα ακρίβεια, χαμηλούς μισθούς, την χαμηλότερη αγοραστική δύναμη στην ΕΕ και μια διαρκή φορολογική πίεση, το κράτος ζητά από τον πολίτη να είναι οικονομικά άψογος προκειμένου να έχει πρόσβαση σε στέγη!

 

Και δεν αποκλείει μόνον το 90,3% του ενεργού πληθυσμού αλλά και τις οικογένειές τους! Στο τεράστιο αυτό ποσοστό δεν συμπεριλαμβάνουμε καν 1,5 εκατ. οφειλέτες στα ασφαλιστικά ταμεία, ούτε τα χιλιάδες ληξιπρόθεσμα δάνεια προς τις Τράπεζες, ούτε όσους χρωστάνε στις ΔΕΚΟ. Σκεφτείτε πόσο ζοφερή είναι η κατάσταση.

 

Το μέτρο δεν είναι απλώς άδικο. Είναι ακραίο, τοξικό, ταξικό, νομικά αμφισβητήσιμο και πολιτικά επικίνδυνο. Δεν προστατεύει τους ιδιοκτήτες, τους στρέφει εναντίον των ενοικιαστών. Δεν λύνει τη στεγαστική κρίση, την βαθαίνει και προωθεί τον στιγματισμό. Καταδιώκει τις οικονομικά ευάλωτες ομάδες αφήνοντας πιθανώς χιλιάδες πολίτες άστεγους, γυναίκες και παιδιά.

 

Το ποσοστό του 90,3% και πλέον των ανθρώπων με ληξιπρόθεσμες οφειλές δείχνει ξεκάθαρα ότι το μέτρο δεν αφορά σε μια μειοψηφία «ασυνεπών», αλλά την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων που παλεύει να επιβιώσει και κόλαφο για το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας.

 

Το μέτρο της κυβέρνησης Μητσοτάκη αποτελεί επίσης παγκόσμια πρωτοτυπία καθώς δεν εφαρμόζεται σε καμία άλλη ευρωπαϊκή ή βορειοαμερικανική χώρα.

 

Ούτε στην Γερμανία, ούτε στην Γαλλία, ούτε στην Ισπανία, την Ιταλία ή την Ολλανδία. Ούτε στην Αμερική ή στον Καναδά όπως γράφτηκε σε φιλοκυβερνητικά μήντια.

 

Καμία χώρα δεν έχει θεσπίσει κρατικό πιστοποιητικό φερεγγυότητας ως προϋπόθεση για ενοικίαση. Όπου υπάρχουν αντίστοιχα εργαλεία (όπως το Schufa στη Γερμανία), είναι ιδιωτικά, προαιρετικά και δεν συνδέονται με κρατικές οφειλές. Αυτό το καθιστά θεσμικά ακραίο και πιθανώς αντισυνταγματικό, ειδικά υπό το πρίσμα του GDPR και των διεθνών αρχών προστασίας προσωπικών δεδομένων.

 

Κι αυτό γιατί το Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας εγείρει σοβαρά θέματα παραβίασης προσωπικών δεδομένων καθώς αντλεί πληροφορίες από ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ, τράπεζες και ΔΕΚΟ, δημιουργώντας ένα ψηφιακό προφίλ χρέους που ο πολίτης καλείται να παρουσιάσει σε ιδιώτες — ιδιοκτήτες, μεσίτες, εταιρείες. Αυτό προσκρούει ευθέως στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR) και στον ελληνικό ν. 4624/2019.

 

Αλλά ας τα δούμε αναλυτικά:

 

Τι ακριβώς λέει το μέτρο

 

Το Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας είναι μια βεβαίωση φερεγγυότητας που θα εκδίδεται μέσω του νέου Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους. Θα επιβεβαιώνει ότι ο ενδιαφερόμενος δεν έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές.

 

Η βεβαίωση θα μπορεί να χρησιμοποιείται για κάθε ιδιωτική σύμβαση, όπως ενοικίαση κατοικίας ή αγορά προϊόντων με πίστωση. Θα εκδίδεται ηλεκτρονικά, με χρήση TAXISnet, και θα συνοδεύεται από μοναδικό αριθμό και χρονική ισχύ. Οι ιδιοκτήτες θα το ζητούν πριν την υπογραφή συμβολαίου, ως εγγύηση αξιοπιστίας.

 

Η πλήρης εφαρμογή του μέτρου προβλέπεται τον Μάιο του 2026.

 

Η εκρηκτική άνοδος των ενοικίων επί Μητσοτάκη

 

Από το 2019 έως το 2024, τα ενοίκια αυξήθηκαν έως και 49% σε ορισμένες περιοχές. Στο κέντρο της Αθήνας, η μέση ζητούμενη τιμή για ένα σπίτι 80 τ.μ. κυμαίνεται πλέον στα 700–800 ευρώ, –δηλαδή τον βασικό μισθό-, ενώ στα βόρεια προάστια η αύξηση αγγίζει το 33%. Πανελλαδικά, οι ενοικιαστές δαπανούν 35,2% του καθαρού εισοδήματός τους για στέγη – το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.

 

Και ενώ η στεγαστική επιβάρυνση εκτοξεύεται συνεχώς, η κυβέρνηση αντί να παρέμβει ουσιαστικά, επιλέγει να επιβάλει πιστοποιητικά φερεγγυότητας, αποκλείοντας ακόμη και όσους έχουν ρυθμίσει τις οφειλές τους!

 

Τα ελλιποβαρή μέτρα της ΔΕΘ: 12.000 σπίτια σε στρατόπεδα

 

Στη ΔΕΘ 2025, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την ανέγερση 12.000 κατοικιών σε πρώην στρατόπεδα, με το 25% να διατίθεται σε στρατιωτικούς και το υπόλοιπο σε πολίτες χωρίς πρώτη κατοικία – χωρίς να προσδιορίζεται ποιοι ακριβώς πολίτες, με ποια κριτήρια, και πότε.

 

Δεν υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα, δεν διευκρινίζεται η διαδικασία επιλογής δικαιούχων και φυσικά δεν αντιμετωπίζεται η μαζική ανάγκη στέγασης χιλιάδων νέων, ανέργων και οικογενειών.

 

Σημειώνουμε πως η κοινωνική κατοικία στην Ελλάδα είναι 1%, τελευταία στην Ε.Ε, ενώ στην Γερμανία για παράδειγμα είναι 30% με 1.120.000 κοινωνικές κατοικίες, κατοικίες προσιτού κόστους στέγασης.

 

Δυναμίτης στην κοινωνική συνοχή

 

Αν εφαρμοστεί το Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας, οι συνέπειες θα είναι εκρηκτικές:

 

• Αύξηση της στεγαστικής επισφάλειας για χιλιάδες οικογένειες.
• Δημιουργία στεγαστικής ελίτ, με πρόσβαση μόνο για τους «καθαρούς».
• Ενίσχυση της μαύρης αγοράς ενοικίασης, με ιδιοκτήτες που θα παρακάμπτουν το σύστημα και θα ανεβάζουν κι άλλο τις τιμές.
• Αποκλεισμός νέων, ανέργων και χαμηλόμισθων από την αγορά κατοικίας.

 

Αντιδράσεις φορέων

 

Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Προστασίας Ενοικιαστών, δικηγόρος Άγγελος Σκιαδάς, ήταν ξεκάθαρος: «Τα μέτρα της κυβέρνησης για τα ενοίκια είναι σαν μια ασπιρίνη που προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια μεγάλη ασθένεια».

 

Σχετικά με το πιστοποιητικό μας δήλωσε τα εξής:

 

«Η κυοφορούμενη διάταξη είναι επικίνδυνη και προσβλητική. Θα αποτελέσειπρογκρόμ κατά όσων έχουν κάποιο παλαιό χρέος. Η πρόθεση της κυβέρνησης είναι απαράδεκτη ακόμη και ως σκέψη γιατί υποβαθμίζει τους ενοικιαστές σε πολίτες Β’ κατηγορίας επιφέροντάς τους την χαριστική βολή μετά από μία σειρά μέτρων που είναι όλα υπέρ των ιδιοκτητών. ..

 

..Η ρύθμιση θα παραβιάσει βάναυσα τα προσωπικά δεδομένα του ενοικιαστή και θα δημιουργηθεί μία νέα γενιά αστέγων αφού κάποιος ενοικιαστής που έχει χρέη προς το δημόσιο η τις Τράπεζες δεν θα μπορεί να βρει κατοικία εφ όρου ζωής.

 

Είναι γνωστό πως ένα μεγάλο μέρος του Ελληνικού Λαού μετά από την 10ετή οικονομική κρίση έχει χρέη είτε προς τράπεζες είτε προς τρίτους. Όλος αυτός ο κόσμος θα αντιμετωπίσει σοβαρότατα προβλήματα στέγης κι αν τελικά επιτύχει μίσθωση θα γίνεται με δυσβάστακτους όρους, όπως υπερβολικά υψηλό μίσθωμα και προκαταβολή πολλών μισθωμάτων ως εγγύηση.

 

Η επιβολή του μητρώου φερεγγυότητας θα επιφέρει ένα ακόμη μεγάλο πλήγμα στην στεγαστική κρίση και θα ωθήσει τα μισθώματα σε νέες αυξήσεις.

 

Σήμερα που τα μισθώματα έχουν ήδη  φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη, η πλειοψηφία των ενοικιαστών αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα να ανταποκριθεί στην καταβολή του μισθώματος. Απαιτείται σχεδόν ένας μισθός για την πληρωμή του ενοικίου, αλλά δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο που να αποβλέπει στην ανακούφιση των ενοικιαστών.

 

Σε περίπτωση μάλιστα καθυστέρησης του μισθώματος ή οποιασδήποτε οφειλής προς ΔΕΚΟ, υπάρχει η δυνατότητα άμεσης έξωσης του ενοικιαστή σε διάστημα όχι μεγαλύτερο των 40 ημερών με την διαδικασία της διαταγής απόδοσης μισθίου.

 

Η διαταγή απόδοσης μισθίου λόγω λήξης της μίσθωσης είναι μία διάταξη που θα επιτρέπει στον ιδιοκτήτη να πετάει στον δρόμο τον ενοικιαστή όταν λήξει η μίσθωση με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς καν δικαστική απόφαση χωρίς καν να ακουστεί ο ενοικιαστής από τον φυσικό του δικαστή.

 

Μία απλή διάταξη που θα εκδίδεται από δικηγόρο θα επιφέρει ένα ακόμη πλήγμα στους ενοικιαστές, με το πιστοποιητικό φερεγγυότητας να τους δυσκολέψει ακόμη περισσότερο στην αναζήτηση κατοικίας και επαγγελματικής στέγης.»

 

Ο Σκιαδάς προτείνει: Πλαφόν στα ενοίκια, με βάση την τιμή ζώνης, την ενεργειακή απόδοση και την παλαιότητα του ακινήτου. Αύξηση της ελάχιστης διάρκειας μίσθωσης από 3 σε 6 χρόνια, για μεγαλύτερη σταθερότητα.

 

Ο Θεμιστοκλής Μπάκας, Πρόεδρος του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates δήλωσε: «Το πιστοποιητικό δεν θα ξεχωρίζει τον συνεπή από τον ασυνεπή, αλλά τον οικονομικά ενήμερο από τον οικονομικά πιεσμένο».

 

Τόνισε ότι 1,5 εκατ. πολίτες έχουν ήδη υποστεί κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, ενώ άλλα 2 εκατ. απειλούνται. Προειδοποίησε για νέα μορφή κοινωνικού αποκλεισμού, όπου η πρόσβαση στη στέγη θα εξαρτάται από αριθμούς σε μητρώα.

 

 

Η στέγαση δεν είναι προνόμιο – Είναι αυτονόητο δικαίωμα

 

Το πιστοποιητικό καλοπληρωτή δεν είναι απλώς άδικο. Είναι αντιδημοκρατικό. Αντί να ενισχύει την εμπιστοσύνη, ενισχύει τον κοινωνικό αποκλεισμό και εξουθενώνει περαιτέρω τους ήδη εξασθενημένους οικονομικά πολίτες, που ακόμη κι αν θέλουν να πληρώσουν τα χρέη τους δεν μπορούν.. Και αντί να λύνει την στεγαστική κρίση, την επιδεινώνει.

 

Ας δούμε την σημερινή κατάσταση χρεών:

 

Οι συνολικές οφειλές προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία (Σεπτ. 2025) ανέρχονται συνολικά περίπου 140 δισ. ευρώ.

 

Από αυτές: Πάνω από τους μισούς (54%) χρωστούν μέχρι 500 ευρώ ο καθένας. Λιγότεροι από 300.000 οφειλέτες χρωστούν σχεδόν 96 δισ. ευρώ, δηλαδή το 96% του συνολικού χρέους. Περίπου 9.830 άτομα έχουν χρέη άνω του 1 εκατ. ευρώ έκαστος.

 

Το ερώτημα που προκύπτει είναι εφόσον χρωστάνε πάνω από 4,2 εκατ. Έλληνες προς το Δημόσιο, τις τράπεζες και τις ΔΕΚΟ πως θα νοικιάσουν σπίτι αφού η κυβέρνηση ουσιαστικά τους αποκλείει; Θέλει η κυβέρνηση να μείνουν άστεγοι χιλιάδες ή και εκατομμύρια Έλληνες, αυτοί και οι οικογένειές τους;

 

Γιατί το Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας προσβάλλει τα προσωπικά δεδομένα

 

Το Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας δεν είναι απλώς μια βεβαίωση. Είναι ένα ψηφιακό προφίλ χρέους, που αντλεί δεδομένα από:

 

• ΑΑΔΕ (φορολογικές οφειλές)
• ΕΦΚΑ (ασφαλιστικές εισφορές)
• Τράπεζες (δάνεια, κάρτες)
• ΔΕΚΟ (λογαριασμοί κοινής ωφέλειας)

 

Αυτό σημαίνει ότι για να νοικιάσει κάποιος ένα σπίτι, θα πρέπει να αποκαλύψει την πλήρη οικονομική του εικόνα σε έναν ιδιώτη – τον ιδιοκτήτη. Όμως, πρέπει να διασφαλιστούν τα προσωπικά δεδομένα των ανθρώπων, γιατί οι οφειλές εμπίπτουν σε αυτά.

 

Γιατί είναι προβληματικό

 

 

• Οι οφειλές αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα βάσει του GDPR.
• Δεν υπάρχει νομική υποχρέωση του πολίτη να κοινοποιεί οικονομικά στοιχεία σε τρίτους.
• Το πιστοποιητικό μπορεί να οδηγήσει σε διακρίσεις, στιγματισμό και ψυχολογική πίεση. Δεν έχει διευκρινιστεί ποιος θα έχει πρόσβαση, πώς θα χρησιμοποιείται και πώς θα προστατεύεται.

 

 Επιπλέον κίνδυνοι

 

• Αν το πιστοποιητικό περιλαμβάνει λεπτομέρειες (π.χ. ποσά, φορείς), τότε δημιουργείται βάση δεδομένων φερεγγυότητας που μπορεί να αξιοποιηθεί καταχρηστικά. Η συγκατάθεση του πολίτη μπορεί να είναι τυπική και όχι ουσιαστική, ειδικά αν το πιστοποιητικό καταστεί προϋπόθεση για στέγαση.

 

 Νομική Τεκμηρίωση: Παραβίαση του GDPR και της ελληνικής νομοθεσίας

 

• Το Πιστοποιητικό, όπως περιγράφεται, εμπλέκει την επεξεργασία ευαίσθητων οικονομικών δεδομένων (φορολογικές οφειλές, ασφαλιστικές εισφορές, τραπεζικά υπόλοιπα, λογαριασμούς ΔΕΚΟ). Αυτά τα δεδομένα εμπίπτουν στον ορισμό των προσωπικών δεδομένων βάσει του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR) και του ελληνικού ν. 4624/2019.

 

Τι λέει ο νόμος

 

Άρθρο 5 του GDPR – Αρχές επεξεργασίας:

 

• Τα δεδομένα πρέπει να είναι νόμιμα, δίκαια και διαφανή.
• Πρέπει να συλλέγονται για συγκεκριμένους, σαφείς και νόμιμους σκοπούς. Η επεξεργασία πρέπει να είναι αναγκαία και αναλογική.

 

 Άρθρο 6 – Νομιμότητα επεξεργασίας:

 

• Η επεξεργασία είναι νόμιμη μόνο αν: υπάρχει συγκατάθεση του υποκειμένου, ή είναι απαραίτητη για την εκτέλεση σύμβασης, ή υπάρχει έννομο συμφέρον, που δεν υπερβαίνει τα δικαιώματα του υποκειμένου.

 

 Άρθρο 9 – Ειδικές κατηγορίες δεδομένων:

Τα οικονομικά δεδομένα, όταν συνδέονται με κοινωνική ευαλωτότητα, μπορεί να θεωρηθούν ευαίσθητα και απαιτούν αυξημένη προστασία.

 

 Ν. 4624/2019 – Εθνική εφαρμογή:

 

• Το άρθρο 37 ορίζει ότι η διαπίστευση φορέων πιστοποίησης πρέπει να γίνεται από το ΕΣΥΔ και να πληροί αυστηρά πρότυπα. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων έχει δικαίωμα παρέμβασης αν η επεξεργασία δεν πληροί τα κριτήρια νομιμότητας.

 

 Πού προσκρούει το Πιστοποιητικό

 

• Δεν υπάρχει σαφής συγκατάθεση όταν το πιστοποιητικό καθίσταται προϋπόθεση για ενοικίαση.
• Η χρήση του από ιδιώτες (ιδιοκτήτες) για αξιολόγηση ενοικιαστών δεν είναι συμβατή με τον σκοπό συλλογής των δεδομένων από το Δημόσιο.
• Η συγκέντρωση δεδομένων από πολλαπλές πηγές (ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ, τράπεζες, ΔΕΚΟ) δημιουργεί προφίλ φερεγγυότητας, κάτι που απαιτεί ειδική νομοθετική πρόβλεψη και αυξημένες εγγυήσεις.

 

 Τι μπορεί να γίνει

 

• Καταγγελία στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
• Αίτηση γνωμοδότησης για τη συμβατότητα του μέτρου με τον GDPR.
• Δημόσια παρέμβαση από νομικούς και κοινωνικούς φορείς για την αναστολή ή τροποποίηση του μέτρου.

 

 

Πρόταση: Κατάργηση του Πιστοποιητικού Φερεγγυότητας στην ενοικίαση κατοικίας

 

Να αποσυρθεί το μέτρο πριν τεθεί σε εφαρμογή το 2026, καθώς:

 

• Στερεί το δικαίωμα στη στέγαση από πολίτες με οφειλές, ακόμη και ρυθμισμένες.
• Δημιουργεί κοινωνικό αποκλεισμό και ενισχύει τη στεγαστική επισφάλεια.
• Παραβιάζει την ιδιωτικότητα, απαιτώντας πρόσβαση σε προσωπικά οικονομικά δεδομένα.
• Δεν εφαρμόζεται σε καμία άλλη ευρωπαϊκή ή βορειοαμερικανική χώρα ως υποχρεωτική προϋπόθεση για ενοικίαση.
• Οι περισσότερες χώρες διαθέτουν ισχυρή προστασία ενοικιαστών, όπως πλαφόν ενοικίων, κοινωνική κατοικία, και δημόσιες πολιτικές στέγασης. Η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο ποσοστό κοινωνικής κατοικίας στην Ε.Ε. και καμία ουσιαστική προστασία για τους ενοικιαστές.

 

Το μέτρο που έχει θεσπιστεί κι αναμένεται να ψηφιστεί έχει ενταχθεί στον σχεδιασμό της κυβέρνησης μέσω του Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους. Έχει χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης.

 

Η Πολιτεία οφείλει να το αποσύρει πριν μετατραπεί σε εργαλείο κοινωνικής διάσπασης. Η στέγαση δεν μπορεί να εξαρτάται από ένα πιστοποιητικό που μάλιστα κοινοποιεί προσωπικά δεδομένα.

 

Η στέγαση είναι αυτονόητο δικαίωμα, βασική συνθήκη επιβίωσης και όρος ανθρώπινης αξιοπρέπειας.