Απέτυχαν και στο τρίτο Μνημόνιο

Παρά τους κομπασμούς του Αλέξη Τσίπρα —που ξεχνάει τα capital controls και το αχρείαστο τρίτο πρόγραμμα και μιλά για επιτυχημένη εφαρμογή και τέλος των μνημονίων— αντί για έξοδο στις αγορές βγαίνουμε στο πουθενά στο όνομα του αφηγήματος μιας δήθεν «καθαρής εξόδου»

 

 

 

Του Αλέκου Παπαναστασίου

 

Ακούγεται συχνά ότι «ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί μεν να οδήγησε τη χώρα στο τρίτο μνημόνιο και τα capital controls αλλά είναι ο μόνος που εφήρμοσε το μνημόνιο με επιτυχία». Το λένε κάποιοι και στις Βρυξέλλες, περιγράφοντας έναν αριστερό πολιτικό που έγινε νεοφιλελεύθερος, το επαναλαμβάνει τελευταία και ο ίδιος κομπάζοντας χωρίς αιδώ προς τους πολιτικούς του αντιπάλους: Εμείς πετύχαμε, εκεί όπου εσείς αποτύχατε. Σωστό; Λάθος.

 

Eνα μνημόνιο πετυχαίνει το σκοπό του όταν η χώρα που το εφαρμόζει ανακτά την εμπιστοσύνη των αγορών. Οι άλλοι τρεις της Ευρωομάδας (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος) μπήκαν σε μνημόνιο μια φορά και μετά βγήκαν στις αγορές. Εμείς το κάναμε τρεις φορές αλλά δεν βγαίνουμε ούτε την τρίτη.

 

Γιατί δεν βγαίνουμε; Πολύ απλά γιατί η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου έφτασε την Παρασκευή ακόμη και στο 4,84%, όσο δηλαδή ήταν την εποχή που αναγκαστήμακε να μπούμε στο πρώτο μνημόνιο το 2010. Αποκλειστικά λόγω Ιταλίας; Όχι. Απόδειξη ότι η απόδοση του 10ετούς της Πορτογαλίας δεν ξεκολλάει αυτές τις μέρες από το 2%. Η Πορτογαλία, σε αντίθεση με την Ελλάδα, δεν διεκδίκησε την τελευταία δόση του δικού της μνημονίου (ύψους 2,6 δισ. ευρώ). Αντί για τη δόση βγήκε στις αγορές, πέτυχε βιώσιμα επιτόκια και συνεχίζει.

 

Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναβάλλει την έκδοση του 10ετούς ομολόγου που σχεδίαζε για τις αρχές Ιουνίου ώστε να επισφραγίσει πανηγυρικά την επάνοδο στις διεθνείς αγορές και να γεμίσει το δημοσιονομικό μαξιλάρι (cash buffer). Οι δυσκολίες είχαν φανεί πριν από την ιταλική κρίση. Τώρα το μαξιλάρι θα γεμίσει κατά ένας μέρος με τα διαθέσιμα των νοσοκομείων και των άλλων φορέων του Δημοσίου. Ολα αυτά την ώρα που τα νοσοκομεία δεν πληρώνουν τους προμηθευτές τους. Αυτός ήταν ο λόγος που αναβλήθηκε την Παρασκευή η υπο-δόση του 1 δισ. ευρώ καθώς δεν πιστοποιήθηκε η μείωση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ευρύτερου Δημοσίου προς την αγορά.

 

Το μνημόνιο απέτυχε μεταξύ άλλων γιατί δεν προχώρησαν όσο έπρεπε οι ιδιωτικοποιήσεις και η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας (το Ελληνικό ακόμη εκκρεμεί) και γιατί πέρα από ατελείωτες διατάξεις, εγκυκλίους και υπουργικές αποφάσεις δεν προχώρησαν καθόλου οι διαρθρωτικές παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό του κράτους και της οικονομίας. Τρανό παράδειγμα η κορωνίδα -υποτίθεται- του τρίτου μνημονίου η «αποκομματικοποίηση της δημόσιας διοίκησης». Ο διαγωνισμός για τους μόνιμους και ανεξάρτητους γραμματείς στο κράτος ακυρώθηκε από τους Θεσμούς γιατί κατάλαβαν ότι θα διορίζονταν «φίλοι των υπουργών» και έτσι η υποχρέωση περνάει πλέον στη «μετα-μνημονιακή παρακολούθηση».

 

Η αποτυχία του τρίτου μνημονίου πιστοποιείται ακόμη από τη συνταγή της λάιτ αναδιάρθρωσης του χρέους που προωθεί το Βερολίνο, προκαλώντας τις αντιδράσεις του ΔΝΤ και της ΕΚΤ αλλά όχι της ελληνικής κυβέρνησης η οποία εδώ που φτάσαμε δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Απλά παρακολουθεί. Η συνταγή είναι απλή: εφόσον η λεγόμενη «καθαρή έξοδος» θεωρείται (μέχρι νεωτέρας) ειλημμένη απόφαση και είναι άγνωστο πότε θα μπορέσουμε να ξαναδανειστούμε από τις αγορές, η μίνιμαλ παρέμβαση στο χρέος προβλέπει μετακύλιση των υποχρεώσεων της χώρας τα επόμενα τρία έτη. Σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμη κι αν δεν μπορούμε… να μη χρειάζεται να δανειστούμε. Καλό;

 

Κάπως έτσι, μετά από ένα ακόμη αποτυχημένο μνημόνιο, θα μείνουμε να κοιταζόμαστε μεταξύ μας και να πληρώνουμε φόρους. Μόνο έτσι θα χτίζονται τα τερατώδη υπερ-πλεονάσματα (ως και 8 δισ. ευρώ πάνω από τον επίσημο στόχο του 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022) που θα ψηφίσει μέσα στην εβδομάδα η Βουλή.

 

Κάπως έτσι, στο όνομα του αφηγήματος μιας δήθεν «καθαρής εξόδου» φορτωθήκαμε όρους, μέτρα και προϋποθέσεις (conditionality, που λέει και ο Ευκλείδης) αλλά χάσαμε —επειδή η κυβέρνηση δεν ζητάει για λόγους τιμής την προληπτική γραμμή— τα δανεικά με επιτόκιο 1% από τον ESM ως εγγύηση, την ποσοτική χαλάρωση (QE) και τη φτηνή ρευστότητα για τις τράπεζες μέσω του waiver.

 

Κάπως έτσι, με το αυτονόητο καθήκον της πληρωμής των φόρων (από τους ίδιους και τους ίδιους που δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν) θα χρηματοδοτήσουμε τα επικοινωνιακά-προεκλογικά τρικ της κυβέρνησης που παίρνει δέκα για να δώσει πίσω ένα ως μποναμά ή «13η σύνταξη» ελπίζοντας ότι θα βρεθούν κάποιοι να πιστέψουν το ηθικό της πλεονέκτημα.