Μαργαρίτα Αργυροπούλου

Η κυβέρνηση και η ΕΥΔΑΠ προχωρούν στο έργο «Εύρυτος», ύψους 535 εκατ. ευρώ, το οποίο θεωρείται καθοριστικό για την ασφάλεια της υδροδότησης της Αθήνας για τα επόμενα 30 χρόνια

Σε κατάσταση «κόκκινου συναγερμού» λόγω λειψυδρίας έχει τεθεί η Αττική, όπως ενημέρωσε με επιστολή τον πρωθυπουργό ο διευθύνοντας σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, κ. Χάρης Σαχίνης. Το λεκανοπέδιο βρίσκεται σε οριακό σημείο, καθώς τα υδάτινα αποθέματα επαρκούν μόλις για τα επόμενα δύο χρόνια. Από το 2022 χάνονται κάθε χρόνο περίπου 250 εκατ. κυβικά μέτρα νερού από τους ταμιευτήρες, γεγονός που έχει σημάνει συναγερμό. Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση και η ΕΥΔΑΠ προχωρούν στο έργο «Εύρυτος», ύψους 535 εκατ. ευρώ, το οποίο θεωρείται καθοριστικό για την ασφάλεια της υδροδότησης της Αθήνας για τα επόμενα 30 χρόνια.

Το έργο περιλαμβάνει τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, μέσω δύο σηράγγων συνολικού μήκους 20 χιλιομέτρων. Το νερό θα διοχετεύεται, χωρίς ενεργειακό κόστος, ενώ η εκτροπή θα ενεργοποιείται μόνο όταν υπάρχει πλεονάζουσα ροή. Σύμφωνα με μελέτες, η περιοχή μπορεί να προσφέρει 200 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο, ακόμη και σε περιόδους ανομβρίας.

Από αριστερά: Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης και ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ Γιώργος Στεργίου

Η περιβαλλοντική επιβάρυνση αναμένεται μικρή, καθώς δεν θα χρειαστούν φράγματα ή βαριές παρεμβάσεις. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα έργο ήπιας εκτροπής που θα θωρακίσει τον ταμιευτήρα του Ευήνου, προσφέροντας μακροχρόνια λύση στη λειψυδρία.

Χρηματοδότηση και χρονοδιάγραμμα

Παρότι η απόφαση υλοποίησης έχει ληφθεί, όπως ενημέρωσαν χθες ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, κ. Σταύρος Παπασταύρου και ο κ. Σαχίνης, στην επετειακή εκδήλωση για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ, το μοντέλο χρηματοδότησης δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί. Εξετάζεται το ενδεχόμενο να αναλάβει την επένδυση η ΕΥΔΑΠ, με επιστροφή του ποσού σε βάθος χρόνου. «Δεν έχουμε ακόμα αποφασίσει ποιο είναι το καλύτερο σενάριο», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σαχίνης, ενώ σημείωσε ότι θα αναζητηθούν πόροι και σε ευρωπαϊκά κονδύλια..

Για να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα, προβλέπεται η ενεργοποίηση fast-track διαδικασιών, αντίστοιχων με εκείνων που εφαρμόστηκαν στα έργα της Θεσσαλίας. Η προκήρυξη του διαγωνισμού υπολογίζεται για το καλοκαίρι του 2026, με στόχο ολοκλήρωσης του έργου σε τέσσερα χρόνια, ως το πρώτο εξάμηνο του 2029.

Το εναλλακτικό σχέδιο

Σε περίπτωση καθυστερήσεων, υπάρχει plan B, που προβλέπει την εγκατάσταση τρεις χερσαίων μονάδων αφαλάτωσης σε Θίσβη, Νέα Πέραμο και Λαύριο. Το συνολικό τους κόστος φτάνει τα 480 εκατ. ευρώ, ενώ η δυναμικότητά τους ανέρχεται σε 87,5 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως. Οι μονάδες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν προσωρινά και στη συνέχεια να μεταφερθούν σε νησιά, όπου υπάρχει αυξημένη ανάγκη.

Η ΕΥΔΑΠ πάντως υπογραμμίζει ότι η αφαλάτωση αποτελεί ακριβή λύση, καθώς απαιτεί υψηλή κατανάλωση ενέργειας, και θα προτιμηθεί μόνο εφόσον το έργο του «Εύρυτου» καθυστερήσει.

Άμεσα έργα ενίσχυσης των αποθεμάτων

Μέχρι να ολοκληρωθεί ο «Εύρυτος», υλοποιούνται τέσσερα συμπληρωματικά έργα που θα αυξήσουν τα αποθέματα νερού κατά 149 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως:

1. Επαναλειτουργία γεωτρήσεων στη Μαυροσουβάλα, που τροφοδοτούν το κανάλι της Υλίκης.
2. Μείωση κατά 70% της περιβαλλοντικής παροχής του ταμιευτήρα Ευήνου.
3. Ενεργοποίηση γεωτρήσεων στους Ούγγρους, με ολοκλήρωση την άνοιξη του 2026.
4. Αξιοποίηση των υπογείων αποθεμάτων του Βοιωτικού Κηφισού, έργο που θα ολοκληρωθεί το 2027.

Με αυτά τα έργα η ΕΥΔΑΠ εκτιμά ότι θα καλυφθεί μεγάλο μέρος των απωλειών μέχρι την έναρξη λειτουργίας του «Εύρυτου». 

Η ΕΥΔΑΠ υλοποιεί ένα επενδυτικό πρόγραμμα 2,5 δισ. ευρώ για την επόμενη δεκαετία, που περιλαμβάνει έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και ενεργειακής αναβάθμισης. Από αυτά, 293 εκατ. ευρώ κατευθύνονται σε δράσεις κατά της λειψυδρίας, με στόχο τη μείωση των διαρροών από 15% σε 11% ως το 2028. Παράλληλα, προγραμματίζεται η τοποθέτηση έξυπνων μετρητών με τον διαγωνισμό να τρέχει το πρωτο τρίμηνο του 2026.

Τι θα γίνει με τα τιμολόγια

Η συζήτηση έχει ανοίξει και για τις αυξήσεις των τιμολογίων για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων, ωστόσο οι κ.κ. Παπασταύρου και Σαχίνης κρατησαν κλειστά τα χαρτιά τους. Πάντως η αναπροσαρμογή των τιμολογίων θα προκύψει από την απόφαση που θα λάβει η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), η οποία αναμένεται εδώ και πάνω από ένα χρόνο. Τα νέα τιμολόγια νερού θα ακολουθούν ένα μοντέλο που εφαρμόζεται και στην ηλεκτρική ενέργεια, και αφορά στο λειτουργικό κόστος για τις επενδύσεις, που μπορεί ο πάροχος να ανακτήσει μέσω των τιμολογίων. Δηλαδή η ΡΑΑΕΥ θα αξιολογήσει το επενδυτικό πλάνο αλλά και τα λειτουργικά κόστη που έχει υποβάλλει η ΕΥΔΑΠ και ανάλογα θα προκύψουν τα κόστη που θα μπορεί να ανακτήσει μέσω των νέων τιμολογίων η ΕΥΔΑΠ. 

Εφόσον προκύψουν από αυτή τη διαδικασία αυξήσεις στα τιμολόγια αυτές αναμένετα να είναι - σύμφωνα με  πηγές που μίλησαν στην «Η» - μικρές και στο κοντά στο επίπεδο των δύο ευρώ το μήνα ανά νοικοκυριό. 

Πάντως οι ενδεχόμενες αυξήσεις δεν αναμέμεται να είναι οριζόντιες, άλλωστε και σήμερα το τιμολόγιο του νερού είναι κλιμακωτό. Όπως  περιέγραφαν στην «Η» αρμόδια στελέχη, οι μεγάλοι καταναλωτές  νερού πληρώνουν και σήμερα πολλαπλάσιο κόστος, ακόμα και 10 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με αυτους που έχουν μικρότερη κατανάλωση. Αντίστοιχη πορεία θα ακολουθήσουν και τα νέα τιμολόγια τα οποία θα είναι επίσης κλιμακωτά με το μεγαλύτερο κόστος να το επιβαρύνονται αυτοί που καταναλώνουν πολύ νερό. Ενώ δεν αποκλείεται να ληφθούν ειδικές μέριμνες για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Πάντως και καθώς η ΡΑΑΕΥ είναι σε μεταβαστικό στάδιο προς τη νέα της διοικητική ομάδα, κανείς δεν μπροεί να προδικάσει το αποτέλεσμα της διαδικασίας και την τελική φόρμουλα των νέων τιμολογίων. Σύμφωνα με πληροφορίες η ΡΑΕΕΥ εχει συστήσει ειδική ομάδα που επεξεργάζεται το θέμα, ενώ δεν αποκλείεται μέσα στον Νοέμβριο να έχουμε τις ανακοινώσεις, με τον κ. Σαχίνη να διαβεβαιώνει ότι «το νερό της Αθήνας θα παραμείνει το φθηνότερο στην Ευρώπη».

Αναδιάρθρωση του υδάτινου χάρτη

Πάντως η λειψυδρία επιταχύνει την αναδιοργάνωση στη διαχείριση υδάτων. Για πρώτη φορά, οι δύο μεγάλες εταιρείες ύδρευσης, ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, αποκτούν αρμοδιότητες άρδευσης, ενώ επεκτείνουν τη δράση τους σε Βοιωτία, Φωκίδα, Εύβοια και Χαλκιδική.

Οι δύο εταιρείες θα απορροφήσουν 47 μικρότερους παρόχους ύδρευσης και αποχέτευσης, βάζοντας τάξη σε ένα κατακερματισμένο σύστημα με πάνω από 700 φορείς σε όλη τη χώρα. Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η μεταρρύθμιση αυτή θα λειτουργήσει πιλοτικά για τη μελλοντική αναδιοργάνωση της διαχείρισης νερού σε όλη την Ελλάδα.