Ουκρανία uber alles, «πράσινο φως» για τρισεκατομμύρια στην άμυνα και η προστασία του περιβάλλοντος στις ευρωπαϊκές καλένδες.
ΗΣύνοδος Κορυφής της ΕΕ που βρίσκεται σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες θα μπορούσε να είναι ένα χάος, μεταξύ συζητήσεων για την Ουκρανία και την ανταγωνιστικότητα, την Άμυνα και την στέγαση.
27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, γύρω στα 7 βασικά θέματα συζήτησης στην ατζέντα, 57 παράγραφοι στο κείμενο των συμπερασμάτων και πολλές, μα πάρα πολλές απόψεις.
Γι' αυτό, η «Εφ.Συν.» αποκωδικοποιεί τα 3 σημεία τα οποία σας ενδιαφέρει να προσέξετε.
1. Ουκρανία uber alles
Καθώς ο χειμώνας βρίσκει την Ουκρανία για τέταρτη χρονιά σε πόλεμο με τη Ρωσία, ο Ουκρανός Πρόεδρος βρίσκεται στις Βρυξέλλες για να συζητήσει με το μόνο στήριγμα που του έχει απομείνει, την ΕΕ. Ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι ελπίζει να φύγει από τη βελγική πρωτεύουσα με δεσμεύσεις για τη χρηματοδότηση των πολεμικών και δημοσιονομικών αναγκών της Ουκρανίας.
Όμως πώς θα γίνει αυτό; Στη λογική ότι η Ρωσία πρέπει να πληρώσει, ως χώρα-εισβολέας, η Κομισιόν έχει σκεφτεί μια ιδέα: ένα δάνειο επανορθώσεων, αξιοποιώντας τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη. Η διαχείριση των στοιχείων αυτών βρίσκεται σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κυρίως στο Euroclear του Βελγίου.
Οι Ευρωπαίοι λένε να παίρνουν τα κέρδη από αυτά τα στοιχεία -που κανονικά ανήκουν στους Ρώσους αλλά δεν αποδίδονται λόγω του πολέμου- και να δώσουν δάνειο 140 δισ. ευρώ στην Ουκρανία. Τα χρήματα αναμένεται να καλύψουν τις ανάγκες της για δύο χρόνια.
Ωστόσο, το Βέλγιο κάθεται σε... αναμένα κάρβουνα. Τι θα συμβεί, σου λέει, αν όλα πάνε στραβά, η Ρωσία δε θέλει να πληρώσει επανορθώσεις για την Ουκρανία και μου ζητάει εμένα τα λεφτά;
Κι επίσης, τι σημαίνει αυτό για τα άλλα κράτη μέλη που θα μπουν εγγυητές; Η Ελλάδα, για παράδειγμα, θα πρέπει να δώσει για να καλυφθεί το ποσό προς την Ουκρανία 2,44 δις. ευρώ. Προσμετράται αυτό στο χρέος;
Και επίσης, πες ότι το δίνουμε τελικά το δάνειο. Πού θα διατεθεί; Χώρες όπως η Γαλλία (και η Ελλάδα) επιθυμούν τα χρήματα να δοθούν και στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία -και όχι σε αμερικανικές εταιρείες όπλων. Ωστόσο, η διαθεσιμότητα των υλικών από τις ευρωπαϊκές εταιρείες θα καθυστερήσει, κάτι που κάνει πολλούς να λένε ότι αν περιμένουμε, η Ουκρανία θα χάσει τον πόλεμο.
Περιμένετε οι ηγέτες να ξοδέψουν όλο το πρωινό στο θέμ ααυτό. Είναι «καυτό», γιατί αν δεν εγκριθεί τελικά αυτή η νομική λύση, τα κράτη μέλη μπορεί να κληθούν να καλύψουν αυτά το ποσό στήριξης του Κιέβου. «Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα», σχολίασε ένας διπλωμάτης στην «Εφ.Συν.».
Πάντως με τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν να έχει ματαιωθεί (στην καλύτερη περίπτωση) και τις ΗΠΑ να έχουν επιβάλει μόλις κυρώσεις σε ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες, οι 27 αναμένεται να εγκρίνουν εντός των προσεχών ωρών το 19ο πακέτο των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Η Σλοβακία ήρε το βέτο της αφού ο Πρωθυπουργός της Φίτσο πήρε τις διαβεβαιώσεις που ήθελε στον τομέα της ενέργειας.
2. Συγγνώμη για την Άμυνα
Το μόνο πιο πρακτικό αποτέλεσμα που αναμένεται να βγει από την σημερινή Σύνοδο Κορυφής θα είναι το πράσινο φως που θα δώσουν οι ηγέτες θα αφορά την αμυντική θωράκιση της Ευρώπης. Πρόκειται για τον Οδικό Χάρτη για την Αμυντική Ετοιμότητα της Ε.Ε. το 2030 που ετοίμασε η Κομισιόν, ο οποίος κλείνει συγκεκριμένα αυστηρά «ραντεβού» για συγκεκριμένες δράσεις στον τομέα της Άμυνας.
H ΕΕ έχει δηλώνει αποφασισμένη να ξοδέψει περισσότερα από 6,8 τρισεκατομμύρια ευρώ σε κοινές αγορές όπλων και πυρομαχικών και ακόμη περισσότερα μέσω του προγράμματος ενίσχυσης των αμυντικών εταιρειών (EDIP) «έτσι ώστε η Ευρώπη να είναι καλύτερα εξοπλισμένη για να δράσει και να αντιμετωπίσει αυτόνομα, συντονισμένα και με προσέγγιση 360 μοιρών, τις άμεσες και μελλοντικές προκλήσεις και απειλές».
Προφανώς δεν είμαστε ακόμα εκεί. Κάθε χώρα θέλει τα δικά της και μεταξύ τους μαλώνουν για το ποια χώρα θα επιβάλει τον δικό της τύπο όπλων, τη δική της βιομηχανία και τα συναφή. Πολλοί διπλωμάτες ήταν απογοητευμένοι από τις συναντήσεις πριν από τη Σύνοδο. «Ενώ όλοι αντιλαμβάνονται το επείγον του πράγματος, δεν κάνουν πίσω την εθνική τους φιλοδοξία για το "μαζί"», έλεγε διπλωματική πηγή στην «Εφ.Συν.».
Μια απόπειρα ενότητας θα γίνει σήμερα. «Με αυτόν τον τρόπο, η Ένωση θα μειώσει τις στρατηγικές της εξαρτήσεις, θα αντιμετωπίσει τα κρίσιμα κενά ικανοτήτων της και θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση αντίστοιχα σε ολόκληρη την Ένωση, ώστε να είναι σε θέση να παρέχει καλύτερα εξοπλισμό στις ποσότητες και με τον απαιτούμενο ρυθμό. Αυτό θα συμβάλει επίσης στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής ανταγωνιστικότητας, συμπεριλαμβανομένων των ΜμΕ επιχειρήσεων», αναμένεται να αναφέρουν τα συμπεράσματα της Συνόδου.
3. Προστασία του περιβάλλοντος; Last year!
Οι 27 θα μιλήσουν για «ανταγωνιστικότητα και κλίμα», ένα σκόπιμα αόριστο θέμα που αποκρύπτει μια συζήτηση υψηλού διακυβεύματος σχετικά με τον στόχο μείωσης των εκπομπών της ΕΕ για το 2040, με ενδιάμεσο «σταθμό» το 2035.
Κάποιες χώρες φοβούνται ότι οι πράσινοι στόχοι της ΕΕ θα μπορούσαν να πλήξουν τις οικονομίες τους. Κάποιες άλλες -κυρίως Βόρειες- πιστεύουν ότι μόνο οι πράσινες επενδύσεις έχουν μέλλον. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπερασπίστηκε μεν τον στόχο, αλλά δεσμεύτηκε να αλλάξει την τιμολόγηση του άνθρακα της ΕΕ, μεταξύ άλλων, σε μια προσπάθεια να πείσει όλους που έχουν αρχίσει να... δαγκώνουν.
Το ερώτημα που παραμένει είναι εάν οι ηγέτες μπορούν να συμφωνήσουν σε χρήσιμες οδηγίες για τους υπουργούς ώστε να εγκρίνουν τον στόχο του 2040 εγκαίρως για τη σύνοδο κορυφής COP30 για το κλίμα τον επόμενο μήνα — χωρίς να αποδυναμώσουν τους πράσινους νόμους της ΕΕ στη διαδικασία.
Η φον ντερ Λάιεν και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, σίγουρα το ελπίζουν. Αλλά με τις απόψεις να αποκλίνουν ευρέως σε ολόκληρο το μπλοκ, η συζήτηση αναμένεται να είναι διχασμένη.
Στο πλαίσιο της ανταγωνιστικότητας, οι 27 θα συζητήσουν και την απλοποίηση. Η μείωση της γραφειοκρατίας είναι μια σπάνια στρατηγική που απολαμβάνει σχεδόν καθολικής συναίνεσης, αλλά με τι κόστος; Έργα χωρίς περιβαλλοντικές μελέτες και άλλες πρόνοιες μήπως; Προχθές οι ευρωβουλευτές αρνήθηκαν να εγκρίνουν μια πρόταση απλοποίησης της Κομισιόν που πολλοί χαρακτήρισαν «απορρύθμιση».
Μέσα στον χαμό, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς αναμένεται να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για να παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανατρέψει την de facto απαγόρευση των κινητήρων καύσης το 2035, με την υποστήριξη της Σλοβακίας, της Τσεχίας, της Πολωνίας και της Αυστρίας.
Και η Κίνα; Ένας μόνιμος ελέφαντας στο δωμάτιο, ειδικά μετά την απόφασή της για μείωση των εξαγωγών σπανίων γαιών. «Μια κρίση στην προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών δεν αποτελεί πλέον μακρινό κίνδυνο. Είναι στο κατώφλι μας», δήλωσε η Φον Ντερ Λάιεν ομιλία της πριν από τη σύνοδο κορυφής προς τους Ευρωπαίους νομοθέτες.
