Η τριπλή αποζημίωση και το ιστορικό του έργου

Σημαντικά αυξημένο είναι πια το κόστος του πολύπαθου αυτοκινητοδρόμου Πάτρα – Πύργος, με το Ελληνικό Δημόσιο να ...ακολουθεί την παράδοση και να καλείται να πληρώσει αποζημιώσεις στους αναδόχους όχι μόνο για χρόνους που δεν τηρήθηκαν, αλλά και για την ταχύτερη παράδοση του έργου.

Αιτία είναι οι καθυστερήσεις από το αρχικό χρονοδιάγραμμα που όριζε την παράδοση του πρώτου τμήματος των 65 χλμ από Πύργο έως Αλισσο τον Μάρτιο του 2025, με την ευθύνη να καταλογίζεται στο Δημόσιο. Οι εν λόγω καθυστερήσεις είχαν μεταθέσει τον χρόνο παράδοσης για τον προσεχή Οκτώβριο.

Ωστόσο η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι η σταδιακή απόδοση του αυτοκινητοδρόμου στην κυκλοφορία θα γίνει στα τέλη Ιουλίου με αποτέλεσμα σήμερα να καλείται να πληρώσει ακριβά την «ενωρίτερη παράδοση», όπως προκύπτει από τη σχετική συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και αναδόχων.

Το συνολικό ύψος της τριπλής αποζημίωσης που καλείται να καταβάλει το Δημόσιο, όπως προκύπτει από τον πίνακα που συνοδεύει τη συμφωνία, φτάνει περίπου τα 109 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία έρχονται να προστεθούν στο αρχικό κόστος κατασκευής, που βάσει της υπογραφείσας το 2021 τροποποιητικής σύμβασης, ήταν 295 εκατομμύρια ευρώ. Ετσι, πλέον ο λογαριασμός του Πάτρα – Πύργος αγγίζει το ποσό των 404 εκατομμυρίων ευρώ.

Να σημειωθεί ότι όπως έχει επανειλημμένως ανακοινώσει η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο, το πρώτο τμήμα Πύργος – Αλισσος μήκους 65 χλμ θα παραδοθεί στην κυκλοφορία στο τέλος Ιουλίου, ενώ τα υπολειπόμενα 10 χλμ έως την Πάτρα θα παραδοθούν στο τέλος του Νοεμβρίου 2025.

Αυτό ωστόσο αφορά μικρότερη από τη συμφωνηθείσα περίοδο κατασκευής, η οποία είχε επιμηκυνθεί με ευθύνη του Δημοσίου και προφανώς δε θα λυνόταν αδαπάνως για το τελευταίο.

Ως αποτέλεσμα, πριν λίγες ημέρες έφτασε στο υπουργείο και ο... λογαριασμός, η πληρωμή του οποίου συνδέεται άμεσα με την έγκαιρη ολοκλήρωση του έργου. Με απόφαση του υπουργού, Χρίστου Δήμα, εντάχθηκε η πράξη «Αποζημιώσεις Παραχωρησιούχου» στο τομεακό πρόγραμμα Υποδομών και Μεταφορών 2021-2025 εξαιτίας γεγονότων καθυστέρησης και γεγονότος ανωτέρας βίας με τη δημόσια δαπάνη της πράξης που προτείνεται για εγγραφή στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων να ανέρχεται σε 115.336.764 ευρώ.

Η τριπλή αποζημίωση

Οπως προκύπει από την συμφωνία που υπεγράφη την περασμένη Παρασκευή με αντικείμενο την «ενωρίτερη παράδοση του τμήματος Πάτρα – Πύργος» με την παραχωρησιούχο Ολυμπία Οδό και την κατασκευάστρια κοινοπραξία ΑΠΙΟΝ ΚΛΕΟΣ, στην οποία συμμετέχουν οι τρεις μεγάλοι παίκτες του τεχνικού κλάδου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ και ΑΒΑΞ, το συνολικό ποσό που καλειται να πληρώσει επιπλέον το Δημόσιο φτάνει τα 108.991.256 ευρώ.

Από την ανάλυση των ποσών διαπιστώνεται ότι ένα τμήμα αφορά τις καθυστερήσεις με υπαιτιότητα του Δημοσίου, ένα δεύτερο τις αποζημιώσεις για λόγους ανωτέρας βίας και ένα τρίτο τμήμα τις απώλειες από τη μη λειτουργία σταθμών διοδίων, οι οποίοι βάσει της υπογραφείσας σύμβασης θα έπρεπε να λειτουργήσουν από τον Μάρτιο, οπότε και προγραμματιζόταν αρχικά να παραδοθεί το μεγαλύτερο τμήμα του έργου.

Συγκεκριμένα, το ποσό των 108,9 εκ. ευρώ προκύπτει από:

• Αποζημιώσεις λόγω παράτασης εξαιτίας γεγονότων καθυστέρησης προς τον παραχωρησιούχο: 10.904.763 ευρώ.

• Αποζημιώσεις λόγω παράτασης γεγονότων καθυστέρησης προς τον κατασκευαστή: 44.956.940 ευρώ.

• Αποζημίωση βάσει διαιτητικής απόφασης που αφορά αύξηση κόστους του έργου λόγω Γεγονότος Ανωτέρας Βίας: 53.129.553 ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι με τη συμφωνία 2ης τροποποίησης προβλεπόταν μεταξύ άλλων η επίτευξη της 1ης Αποκλειστικής Τμηματικής Προθεσμίας της Σύμβασης Παραχώρησης που αφορά την ολοκλήρωση του Νέου Τμήματος Κάτω Αχαϊα - Πύργος εντός 36 μηνών από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της, δηλαδή μέχρι την 18-03-2025. Επίσης προβλεπόταν ότι το σύνολο του έργου θα παραδιδόταν σε διάστημα 40 μηνών, δηλαδή μέχρι την 18-07-2025.

Οπως επισημαίνεται στη νέα συμφωνία, υπήρξε καθυστέρηση τόσο στην περιοχή του Ανισόπεδου Κόμβου Γαστούνης όσο και και στην περιοχή του Α/Κ ΒΙΠΕ με αποτέλεσμα να μην εφαρμοστεί το εγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και να απαιτηθούν παρατάσεις που ορίστηκαν για τις 24 Οκτωβρίου 2025 για το πρώτο τμήμα των 65 χλμ και για τις 15 Φεβρουαρίου 2026 για την ολοκλήρωση του έργου με την παράδοση των τελευταίων 10 χλμ.

Στο μεταξύ ο παραχωρησιούχος το 2022 είχε προσφύγει στο διαιτητικό δικαστήριο ζητώντας να αναγνωριστεί λόγος ανωτέρας βίας εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, του πολέμου στην Ουκρανία και των συνεπειών τους στις αυξήσεις των τιμών των υλικών, κλπ. Το 2024 δικαιώθηκε με το Δημόσιο να καλείται να αποζημιώσει και γι΄αυτόν τον λόγο τον παραχωρησιούχο, ο οποίος υπέβαλε πριν από περίπου ένα μήνα επικαιροποιημένο χρονοδιάγραμμα του έργου που πλέον προβλέπει τις ημερομηνίες λειτουργίας του νέου αυτοκινητοδρόμου που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση.

Από το σημείο αυτό και μετά ξεκίνησε το ...ράλι υπολογισμού των αποζημιώσεων από το Δημόσιο, το οποίο θα κληθεί να πληρώσει αποζημιώσεις για τους λόγους ανωτέρας βίας, αλλά και για τις δαπάνες επιτάχυνσης του έργου προκειμένου να έχει παραδοθεί στο σύνολό του στις 30 Νοεμβρίου 2025. Σε αυτές προστίθενται και τα ποσά από την καθυστέρηση λειτουργίας των διοδίων για την περίοδο από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο του 2025 για το πρώτο τμήμα του έργου και από τον Ιούλιο του 2025 έως τον Φεβρουάριο του 2026 για το δεύτερο.

Προκειμένου μάλιστα να μειωθεί η οφειλόμενη αποζημίωση λόγω απώλειας εσόδων από τη μη λειτουργία σταθμών διοδίων στον προβλεπόμενο χρόνο συμφωνήθηκε η εφαρμογή του νόμου 4070/2012 που ορίζει τη δυνατότητα επιβολής διοδίων σε συγκριμένα τμήματα ή υποτμήματα του έργου εφόσον η ολοκλήρωση της κατασκευής του συνόλου του έργου καθυστέρησε με ευθύνη του Δημοσίου.

Το ιστορικό του έργου

Βάσει των όσων αναφέρονται στη συμφωνία, το ποσοστό προόδου του συνολικού αντικειμένου του έργου Πάτρα-Πύργος μέχρι τέλους Φεβρουαρίου 2025 ήταν 71,79%, όπως είχε πιστοποιηθεί από τον Ανεξάρτητο Μηχανικό.

Πρόκειται για ένα έργο, το οποίο αν και κρίνεται ως απολύτως απαραίτητο δεδομένου ότι έρχεται να βελτιώσει τις οδικές συνθήκες σε μία από τις πιο «αιματοβαμμένες» διαδρομές της χώρας, έχει περάσει από ...σαράντα κύματα.

Στα χρόνια των μνημονίων, το 2013, αποκόπηκε από την σύμβαση παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού ως ένα τμήμα μη χαμηλών διελεύσεων και κατά συνέπεια μη εμπορικό. Ακολούθως το 2016 «τεμαχίστηκε» σε οκτώ εργολαβίες μέχρι να επιστρέψει και να ενταχθεί εκ νέου στο αρχικό έργο το 2020 με την τροποποιητική σύμβαση να υπογράφεται το 2021 και τα έργα να εκκινούν την άνοιξη του 2022.

Στο σύνολό του το έργο θα αποτελεί έναν αυτοκινητόδρομο περίπου 75 χιλιομέτρων, το οποίο θα προσδώσει στην Ολυμπία Οδό το μέγεθος ενός από τους μεγάλους οδικούς άξονες της χώρας.

Μαρία Λιλιοπούλου