«Κάθε παιδί που μεγαλώνει, μαθαίνει τη γλώσσα μας, σέβεται τους θεσμούς μας και αισθάνεται ‘‘μέσα’’ σε αυτή τη χώρα, αξίζει να είναι και πολίτης της», δηλώνει η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου. Σύμφωνα με την ίδια «δεν μπορούμε να έχουμε παιδιά ‘‘σε αναμονή’’, παιδιά που νιώθουν ξένα στο μόνο μέρος που ξέρουν ως πατρίδα».

Η κ. Μιχαηλίδου στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τις προτεραιότητες του υπουργείου της εξηγώντας ότι η οικογένεια έχει ανάγκη από στέγαση, στήριξη της μητρότητας και των γονέων που συνδυάζουν την επαγγελματική με την οικογενειακή τους ζωή.

Συνέντευξη

• Κυρία Μιχαηλίδου, πριν από λίγες ημέρες γίνατε μητέρα. Πώς είναι οι πρώτες ημέρες για μια νέα μητέρα που είναι και υπουργός;

Όταν έρχεται στον κόσμο το παιδί σου, αλλάζουν όλα. Εκτός από την καθημερινότητα που πρέπει να οργανώνεται πλέον διαφορετικά, αλλάζει ο τρόπος που βλέπεις τον εαυτό σου, αλλάζει η ιεράρχηση που κάνεις στα πράγματα, αλλάζεις συναισθηματικά και ψυχικά. Από την πρώτη μέρα, ένιωσα τι σημαίνει κούραση, φόβος, αλλά και μια ανείπωτη χαρά. Και όταν την ίδια στιγμή έχεις την ευθύνη για την οικογένεια σε κυβερνητικό επίπεδο, τότε το προσωπικό γίνεται πολιτικό.

Η οικογένεια είναι η ραχοκοκαλιά της κοινωνίας μας και η πολιτεία έχει χρέος να την στηρίζει

Αυτές οι πρώτες ημέρες είναι για μένα και μια πολύτιμη υπενθύμιση. Κάθε απόφαση που λαμβάνουμε, κάθε μέτρο που σχεδιάζουμε, πρέπει να ανταποκρίνεται σε πραγματικές ανάγκες. Όχι στην θεωρία αλλά στην πράξη. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, νιώθω τι σημαίνει να είσαι νέα μητέρα στην Ελλάδα. Και αυτό μου δίνει τη δύναμη να εργαστώ με μεγαλύτερο πείσμα και ευαισθησία.

• Έχετε αναλάβει μία κρίσιμη θέση στην κυβέρνηση. Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι σας για την οικογένεια;

Η οικογένεια είναι η ραχοκοκαλιά της κοινωνίας μας και η πολιτεία έχει χρέος να την στηρίζει.

Υπάρχουν τρία πράγματα που θεωρούμε κομβικά και τα θέτουμε ως προτεραιότητα. Το πρώτο είναι η στέγαση. Οι νέες οικογένειες, για να αντικρίζουν το μέλλον με αισιοδοξία, πρέπει να μπορούν να εξασφαλίσουν ένα λειτουργικό και οικονομικά προσιτό σπίτι. Ξεκινήσαμε με πολιτικές για κοινωνική κατοικία και επιδοτήσεις ενοικίου. Τώρα περνάμε στο επόμενο επίπεδο: προσιτή ιδιοκατοίκηση για ζευγάρια και μονογονεϊκές οικογένειες.

Το επίδομα γέννησης δεν ήταν ποτέ πανάκεια. Ήταν όμως ένα πρώτο, σημαντικό βήμα. Και ξέρετε κάτι; Βοήθησε! Βοήθησε οικογένειες να πάρουν μια ανάσα

Δεύτερον, διευκολύνουμε της καθημερινότητας τους, απαντάμε στην ανάγκη των γονέων να συνδυάζουν την επαγγελματική με την οικογενειακή τους ζωή. Με νέους βρεφονηπιακούς σταθμούς, με δομές φύλαξης παιδιών σε μικρές και μεγάλες πόλεις, με προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης, με ενίσχυση της τηλεργασίας και με ευέλικτα ωράρια όπου είναι εφικτό.

Τρίτον, στηρίζουμε την μητρότητα, από τις πρώτες μέρες μετά τη γέννα με μεγαλύτερες άδειες μητρότητας και με θεσμοθέτηση της άδειας πατρότητας. Αλλά και στον εργασιακό χώρο, στα πρώτα χρόνια του παιδιού, μέσα από προγράμματα υποστήριξης όπως είναι οι νταντάδες της γειτονιάς. Το μήνυμα μας είναι σαφές. Το κράτος είναι δίπλα σου, όχι απέναντί σου.

• Το 2020 καθιερώσατε το επίδομα γέννησης. Πόσο έχει ωφελήσει στη δημογραφική πολιτική;

Το επίδομα γέννησης δεν ήταν ποτέ πανάκεια. Ήταν όμως ένα πρώτο, σημαντικό βήμα. Και ξέρετε κάτι; Βοήθησε! Βοήθησε οικογένειες να πάρουν μια ανάσα. Έδωσε το μήνυμα ότι το κράτος είναι παρόν. Και αυτό έχει σημασία.

Επειδή όμως είμαστε και είμαι ρεαλίστρια, γνωρίζω ότι το επίδομα δεν μπορεί να επηρεάσει θετικά το δείκτη γονιμότητας στη χώρα μας. Η απόφαση να κάνεις παιδί είναι σύνθετη και να ξέρετε ότι δεν σχετίζεται αποκλειστικά με οικονομικούς περιορισμούς.

Δεν μπορούμε να έχουμε παιδιά «σε αναμονή», παιδιά που νιώθουν ξένα στο μόνο μέρος που ξέρουν ως πατρίδα

Εμείς αυτό που προσπαθούμε είναι να αφαιρούμε εμπόδια που κάνουν τους νέους και τις νέες, διστακτικούς ή αναβλητικούς. Θέλουμε να νοιώσουν ασφαλείς, ξέροντας ότι η πολιτεία τους στηρίζει.

Έχω δύο χρόνια μπροστά μου και δεν έχουμε χρόνο για θεωρίες. Γι’ αυτό εστιάζω σε πολιτικές με άμεσο αντίκτυπο. Περισσότερη στήριξη στους νέους γονείς, κοινωνική κατοικία, παιδική φροντίδα.

• Κυρία υπουργέ, τα παιδιά αλλοδαπών που δεν γεννιούνται στην Ελλάδα—μπορούν εύκολα να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια;

Το θέμα της ιθαγένειας δεν είναι απλά διοικητικό ή νομικό δικαίωμα. Είναι αξιακό.

Πιστεύω ότι κάθε παιδί που μεγαλώνει, μαθαίνει τη γλώσσα μας, σέβεται τους θεσμούς μας και αισθάνεται «μέσα» σε αυτή τη χώρα, αξίζει να είναι και πολίτης της.

Το κράτος έχει διαδικασίες, που είναι δίκαιες, ξεκάθαρες, ανθρώπινες. Δεν μπορούμε να έχουμε παιδιά «σε αναμονή», παιδιά που νιώθουν ξένα στο μόνο μέρος που ξέρουν ως πατρίδα.

• Πρόσφατα κάποιοι φίλοι που αποφάσισαν να ζήσουν στην επαρχία, μου έλεγαν πόσο δύσκολες είναι και εκεί οι συνθήκες για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Και για να εργαστούν και οι δύο γονείς θα πρέπει να δίνουν τον ένα μισθό για τη φροντίδα των παιδιών τους. Εδώ φαίνεται νομίζω και η απουσία του κοινωνικού κράτους…

Οι οικογένειες στην ελληνική Περιφέρεια συχνά αισθάνονται ξεχασμένες. Και, ας το πούμε καθαρά, έχουν λόγο να το αισθάνονται. Για πολλά χρόνια, το κοινωνικό κράτος χτίστηκε γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, αφήνοντας πίσω μικρές πόλεις, χωριά και νησιά. Όμως αυτό αλλάζει. Και αλλάζει με σχέδιο. Σήμερα, επενδύουμε ουσιαστικά στις υποδομές που έχει ανάγκη η περιφέρεια.

Σε νέους βρεφονηπιακούς σταθμούς, σε κοινωνικές υπηρεσίες κοντά στον πολίτη, στην αναβάθμιση των σχολείων και της προσχολικής αγωγής.

Παράλληλα, εφαρμόζουμε στοχευμένα μέτρα που ενισχύουν την οικογένεια, όπου κι αν βρίσκεται. Φορολογικά κίνητρα για νέα ζευγάρια και πολύτεκνες οικογένειες, προγράμματα στήριξης της εργασίας για γονείς και αναβάθμιση των κοινωνικών υποδομών με έμφαση στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.

Παράλληλα υλοποιούμαι κρίσιμες παρεμβάσεις όπως είναι το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ», που προσφέρει πρόσβαση στην κατοικία με ευνοϊκούς όρους. Η κοινωνική αντιπαροχή, που αξιοποιεί ανενεργή δημόσια γη για να δημιουργηθούν νέες κατοικίες. Την Ψηφιακή Πλατφόρμα Στέγασης, που δίνει διαφάνεια και ταχύτητα στη διαδικασία και βέβαια την επιστροφή ενοικίου, ένα μέτρο που στηρίζει άμεσα τους μισθωτές.

• Αναφέρατε ότι “η πρόληψη της βίας ξεκινά από την οικογένεια”. Όμως οι γονείς σήμερα λείπουν ώρες από το σπίτι…

Ναι, το είπα και το πιστεύω. Η πρόληψη ξεκινά από την οικογένεια. Από τη σχέση που αναπτύσσουν οι γονείς με τα παιδιά τους τόσο σε συναισθηματικό, όσο και σε αξιακό επίπεδο. Γι’ αυτό χρειάζεται χρόνος, χρόνος ποιοτικός. Δεν αρκεί η παρουσία στο σπίτι. Η παρουσία από μόνη της δεν χτίζει σχέσεις.

Εφαρμόζουμε στοχευμένα μέτρα που ενισχύουν την οικογένεια, όπου κι αν βρίσκεται

Από την άλλη όμως καταλαβαίνω ότι οι ρυθμοί σήμερα είναι εντατικοί. Οι γονείς εργάζονται, τρέχουν, προσπαθούν. Και πολλές φορές το μόνο που προλαβαίνουν είναι ένα «καληνύχτα». Ωστόσο θεωρώ ότι πάντα θα υπάρχει κάποιος χρόνος να αφιερώσεις στα παιδιά σου.

Δεν χρειάζεται να είναι πολύς, αρκεί να είναι ουσιαστικός. Τα παιδιά χρειάζονται φροντίδα και αγάπη. Κυρίως όμως χρειάζονται ένα δυνατό παράδειγμα.

Χρόνης Διαμαντόπουλος