Χρήστος Μέγας
Η φετινή Πρωτομαγιά και όσα έρχονται. Οι ατομικές συμβάσεις, οι χαμηλοί φόροι και οι φθηνοί εργάτες.
Οι εργάτες του Σικάγου ασφαλώς δεν (θα) πίστευαν ότι 135 χρόνια μετά το αίτημά (τους) για μια οργανωμένη, αν και πάντα σκληρή, ζωή χωρισμένη στα τρία 8ωρα: εργασία, ξεκούραση, αναψυχή θα ήταν επίκαιρο στην Ελλάδα του 2021. Αλλά, ίσως ούτε οι ίδιοι οι καπιταλιστές του 19ου αιώνα…
Η φετινή Πρωτομαγιά βρίσκει τους εργαζόμενους, το διαλυμένο συνδικαλιστικό κίνημα, τις κατακερματισμένες κοινωνικές δυνάμεις σε έναν αμυντικό αγώνα για το πρώτο, ιστορικά, και βασικό αίτημα του εργατικού κινήματος: το 8ωρο.
Η κατάργηση του καθημερινού 8ώρου αποτελεί, πλέον, στόχο της κυβέρνησης Μητσοτάκη καθώς είναι κυβερνητική επιλογή η ανάκαμψη από την κρίση να προέλθει από τη συρρίκνωση του εργατικού κόστους. Έστω και εάν, τελικά, αυτό αποδειχτεί από αντικοινωνικό έως και αντιπαραγωγικό.
Ατομικές συμβάσεις για υπέρβαση της κρίσης…
Αυτό μεθοδεύεται με τις ατομικές συμβάσεις, σε περιβάλλον υψηλής ανεργίας και με την ακύρωση του εργατικοί δικαίου ως προς τις απολύσεις. Η επιχείρηση γίνεται απόλυτος «αφέντης» επί των εργαζομένων καθώς η διαπραγμάτευση θα γίνεται στο γραφείο του προσωπάρχη και η απόλυση δεν θα ελέγχεται δικαστικά για τυχόν αυθαιρεσίες. Η επιχείρηση, σε περίπτωση που ο απολυθείς υποβληθεί σε δικαστικά έξοδα και πολυετή (με βάση τους ρυθμούς της ελληνικής δικαιοσύνης) αναμονή, θα «καταδικαστεί» δε μια πρόσθετη αποζημίωση (η οποία είναι ήδη πολύ χαμηλή).
Πουθενά στον αναπτυγμένο κόσμο δεν υπάρχει αποκλεισμός της συλλογικής έκφρασης των εργαζομένων από την διαμόρφωση των όρων αμοιβής και εργασίας, σε καμία άλλη περίπτωση δικαίου δεν καταργείται το δικαίωμα της θεραπείας (επαναπρόσληψη), έναντι των υψηλών βαλαντίων.
Τέσσερα προβλήματα
Η Ελλάδα, μετά την πολυετή οικονομική κρίση (κρίση παραγωγής και υψηλών ιδιωτικών και δημόσιων χρεών) και την πανδημία, έχει να αντιμετωπίσει τέσσερα, κατά βάση προβλήματα: α/Υψηλή ανεργία, β/ Δημογραφικό πρόβλημα, γ/κρίση παραγωγής και δ/τεράστιο έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών. Ειδικά στο τελευταίο πρέπει να συμπεριληφθεί και το υψηλό κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους που αγγίζει το 4% του ΑΕΠ (σχεδόν 7 δις ετησίως με τα σημερινά –μέσα- επιτόκια του 1,8%-2%). Και αυτό γιατί οι τόκοι «φεύγουν» στο εξωτερικό καθώς τα ομόλογα διατηρούνται στην αλλοδαπή (κυρίως από δημόσιους φορείς, ESM, ΕΚΤ, κράτη-μέλη). Και αυτό το άνοιγμα στο ισοζύγιο δεν πρόκειται να «κλείσει» κατά τις επόμενες δεκαετίες, ακόμη και εάν βελτιωνόταν η παραγωγή και επιτυγχανόταν μια εξωστρεφής οικονομική ανάπτυξη. Το δυσθεώρητο χρέος αποδεικνύεται μόνιμη- χαίνουσα πληγή για τον αναγκαίο δανεισμό, ως προς την χρηματοδότηση των απαραίτητων υποδομών και αποτελεί τη μέλλουσα-βασική αιτία στην αστάθεια του ισοζυγίου.
Ταμείο Ανάκαμψης των βιομηχανιών του… Βορρά
Σε αυτό το περιβάλλον το Ταμείο Ανάκαμψης δεν έρχεται αρωγός για την ισόρροπη, σχεδιασμένη και συνολική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας, τον αναπροσανατολισμό της παραγωγής παρά, πρόκειται για μια χρηματοδότηση ενταγμένη στον ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας. Εν τέλει λειτουργεί για την στήριξη των νέων βιομηχανικών επιχειρήσεων του Βορρά (ανεμογεννήτριες, ηλιακά πάνελ, μεταστροφή της αυτοκινητοβιομηχανίας κ.α.).
Η χώρα μας έτσι δεν θα αποκτήσει εξαγωγικές βιοτεχνίες, επώνυμα αγροτικά προϊόντα, νέα-φιλικά στο περιβάλλον δομικά υλικά, καινούργια υφάσματα ή αναπροσανατολισμό των ναυπηγείων στην ανάπτυξη των υποδομών πράσινης ενέργειας.
Χαμηλοί φόροι και φθηνοί εργάτες
Αντιθέτως, η έξοδος (;) από την κρίση θα χρηματοδοτηθεί από:
-την θεσμισμένη απώλεια φορολογικών εσόδων (μείωση φορολογικών συντελεστών στο 22% την στιγμή που στις ΗΠΑ αυξάνεται η φορολογία των μεγάλων επιχειρήσεων) όταν απαιτούνται νέα έσοδα για την στήριξη της κοινωνίας, την ενίσχυση της απασχόλησης, την χρηματοδότηση της Παιδείας και την Έρευνας και την ανάπτυξη των δημόσιων δομών Υγείας.
-την φτηνή εργατική δύναμη χαμηλής και μέσης εξειδίκευσης. Γι’ αυτό και η κρατική διατίμηση της εργατικής δύναμης (εξαγγελία ύψους αμοιβών από την κυβέρνηση) μέσα από την κατάργηση της συλλογικής διαπραγμάτευσης για τον κατώτατο μισθό (ΓΣΣΕ-Εργοδότες) και το ωράριο λάστιχο με ατομική συμφωνία.
Το πρόβλημα με την καθημερινή 10ωρη εργασία δεν είναι για τα στελέχη, τους μάνατζερ, τα νέα επαγγέλματα της πληροφορικής ή της βιοϊατρικής. Σε αυτά υπάρχουν ήδη, σε πολλές περιπτώσεις, εξαντλητικά ωράρια. Τα οποία «επιβάλλει» ο ίδιος ο ανταγωνισμός και η ανάγκη για ενημέρωση, επιμόρφωση, συνεχή αναζήτηση. Το πρόβλημα είναι η εργοδοτική επιλογή στην κατάργηση του 8ώρου (σ.σ. και η επιστροφή του επιπλέον χρόνου με την μορφή ρεπό), έτσι ώστε η επιχείρηση να «γλυτώσει» είτε τις όποιες αντιπαροχές στις οποίες θα υποχρεωθεί συνδιαλεγόμενη με το οικείο Σωματείο εργαζομένων, είτε για να αποφυγή την υπερεργασία. Η οποία, υπερεργασία, ήδη είναι υποχρεωτική έως 5 (υπάλληλοι) ή 8 (εργάτες) ώρες την εβδομάδα με προσαύξηση μόλις 20%. Για τέτοια (επιπλέον) κόστη υποκρύπτονται πίσω από τον σχεδιασμό για την κατάργηση του ημερήσιου 8ώρου.
Όμως, τα παραλιακά ξενοδοχεία, τα Σούπερ Μάρκετ και οι εμπορικές επιχειρήσεις όπου απασχολείται η πλειοψηφία των Ελλήνων εργαζομένων δεν είναι Silicon Valley όπου το 12ωρο πληρώνεται αδρά, η απασχόληση απαιτεί συνεχή επιμόρφωση, ενώ μετά από 5-10 χρόνια εξαντλητικής εργασίας υπάρχει η (οικονομική) ευχέρεια για στροφή στον Αριστοτέλη, την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, οδηγεί στον αναστοχασμό απέναντι στην εργασία και τη ζωή.
Οι συνθήκες εργασίες στην Ελλάδα είναι μια κακή εκδοχή της… Amazon. Πρόκειται, ουσιαστικά, για νομάδες βίου μεταξύ νησιών το καλοκαίρι με εξαντλητικά 12ωρα και ανεργίας το χειμώνα στις πόλεις, μεταξύ σύγχρονης δουλείας και οικογένειας με πεπερασμένα οικονομικά.
Νομάδες ή απόδημοι;
Στα πλαίσια του διεθνούς καταμερισμού οι νέοι μας είτε θα (εξακολουθούν να) γίνονται (σχετικά φτηνό) επιστημονικό προσωπικό στη Βόρεια Ευρώπη, είτε θα είναι φτωχοί παραγωγοί στη χώρα τους.
Αλλά, με χαμηλό εισόδημα δεν υπάρχει κατανάλωση και παραγωγή, δεν υπάρχει ευχέρεια για ανθρώπινη κατοικία. Με ασταθές ωράριο δεν υπαρχή οικογενειακή ζωή. Και χωρίς να αντιμετωπίσουμε το Δημογραφικό, δεν υπάρχει Ελλάδα. Είναι το στοίχημα για την επέτειο των 200 χρόνων από την Παλιγγενεσία!
Το σχέδιο Μητσοτάκη οδηγεί σε περιθωριοποίηση της χώρας. Γι’ αυτό και η φετινή Πρωτομαγιά έχει ιδιαίτερη σημασία για την κοινωνική αφύπνιση, την ανασυγκρότηση των συνδικάτων, την στήριξη των δημόσιων υποδομών και της εγχώριας παραγωγής.
